Opowieść 79:
Wszyscy przeciw jednemu: śmierć Abhimanju
opowiada
Barbara Mikołajewska
na podstawie fragmentów Mahābharāta,
Drona Parva, Abhimanyu-badha Parva, Sections XXXI-XLVII,
w angielskim tłumaczeniu z sanskrytu Kisari Mohan Ganguli,
URL: http://www.sacred-texts.com/hin/m06/index.htm
Spis treści
3. Abhimanju wdziera się do środka formacji wojennej Kaurawów
4. Abhimanju walczy samotnie z całą armią Kaurawów
5. Dżajadratha dzięki darowi Śiwy uniemożliwia Pandawom udzielenia pomocy Abhimanju
6. Wojownicy Kaurawów kolektywnie pozbawiają broni i zabijają bezbronnego Abhimanju
Sandżaja kontynuował: „O królu, ten wojownik o statusie ati-rathy, syn Ardżuny i siostry Kryszny Subhadry trzymający w dłoni czakrę (koło), która jest bronią samego Wisznu wyglądał jak sam Kryszna. Gdy tak stał z włosami rozwianymi trzymając w dłoni tą najwyższą broń, nawet bogowie nie byli w stanie na niego spojrzeć. Jego widok wypełnił serca otaczających go zwartym pierścieniem królów wielkim niepokojem i nie mogąc tego znieść rozbili trzymane przez niego koło swymi strzałami na tysiące drobnych kawałków. ...
Syn Duhśasany podniósł się z ziemi pierwszy i widząc, że Abhimanju również się podnosi uderzył go bezbronnego swą maczugą w koronę na głowie. Pod wpływem tego zdradzieckiego ciosu umęczony walką Abhimanju wyzionął ducha. W taki to sposób on jeden został zabity przez wielu—on, który swymi strzałami miażdżył całą armię Kaurawów tak jak dziki słoń miażdży łodygi kwiatów lotosu. ...
Różne żywe istoty patrząc na Abhimanju leżącego na polu bitewnym jak opadły z firmamentu księżyc mówiły głośno: ‘O biada nam wszystkim, na ziemię upadł ten potężny heros, który walczył sam jeden z sześcioma wojownikami na rydwanach. Zabicie go w ten sposób jest zbrodnią niezgodną z Prawem’ ”.
(Mahābharāta, Drona Parva, Section XLVII)
1. W czasie gdy Ardżuna walczy dalej z Samsaptakami, Drona tworzy formację koła chcąc schwytać Judhiszthirę
Sandżaja rzekł do króla Dhritarasztry: „O królu, gdy dwunasty dzień walk na polach Kurukszetry dobiegł końca, twoi synowie czuli się pokonani przez Pandawów. Nie udało im się bowiem odciągnąć Ardżuny od Judhiszthiry na tyle daleko, aby nie mógł przybyć mu na czas z pomocą, i Drona nie zdołał zrealizować swej obietnicy pochwycenia go i oddania w ręce Durjodhany. Gdy wycofywali się do swego obozu, upokorzeni i pod naporem wroga, słyszeli, jak wszystkie żywe istoty wychwalały waleczność Ardżuny i jego przyjaźń z Kryszną. Noc spędzili w ciszy rozmyślając nad niefortunnym dla nich przebiegiem zdarzeń, czując sie tak, jakby ktoś rzucił na nich przekleństwo.
O poranku ponury i rozdrażniony sukcesem wroga Durjodhana rzekł do Drony: ‘O braminie, z całą pewnością sprzyjasz naszemu wrogowi i chcesz nas zniszczyć. Nie schwytałeś Judhiszthiry, choć był w twoim zasięgu. Nie zrealizowałeś tego, co mi obiecałeś w odpłacie za moją usługę. Ludzie szlachetni, tacy jak ty, nigdy nie zawodzą nadziei tych, którzy są im oddani’.
Drona rzekł: ‘O Durjodhana, nie powinieneś wypowiadać pod moim adresem takich gorzkich słów. Zawsze próbuję czynić to, co cię zadowala. Jednakże nikt w całym wszechświecie nie potrafi pokonać kogoś, kogo ochrania Ardżuna. Tam gdzie jest obecny stwórca wszechświata Kryszna i gdzie Ardżuna nosi broń, żadna potęga nie pomoże, poza potęgą Śiwy. Obiecuję ci jednak, że dziś uformuję twe wojska w formację, której nie potrafią złamać nawet bogowie i pochwycę Judhiszthirę, pod warunkiem, że uda ci się z pomocą Samsaptaków odsunąć od niego Ardżunę.
Jak powiedział, tak uczynił. Widząc, że Samsaptakowie ponownie odciągają Ardżunę daleko od miejsca, gdzie stał ze swą armią Judhiszthira wyzywając go do walki, uformował wojska w formację koła, w której centrum ustawili się walczący po stronie Kaurawów królowie równi swą walecznością samemu Indrze. Wejścia do niej bronili książęta o promienistości równej słońcu, którzy przysięgli, że nie wycofają się z walki nawet za cenę swego życia. Z proporcami wybijanymi złotem i czerwonymi sztandarami, natarci pastą sandałową, ubrani w czerwone szaty, ozdobieni czerwonymi ornamentami i girlandami ze świeżych kwiatów stali gotowi do walki. Odczuwając taką samą radość i taki sam gniew, oddani sobie nawzajem i prześcigający się nawzajem w swej odwadze, mając na czele twego przystojnego wnuka Lakszmanę przygotowywali się do ataku na wroga. Twój syn Durjodhana pod białym baldachimem stał w samym centrum utworzonego koła w otoczeniu Karny, Duhśasany i Krypy. Ochładzany długimi wachlarzami wyglądał równie olśniewająco jak Indra wśród niebian. Na czele tej kolistej formacji stał sam bramin Drona wspaniały jak wschodzące słońce. Obok niego broniąc do niej wejścia ustawił się władca Sindhów Dżajadratha. Po jego jednej stronie stało twoich trzydziestu synów przypominających swym wyglądem bogów z Aśwatthamanem na czele, a po drugiej jego stronie ustawili się Śakuni, król Madrasu Śalja i król Bhuriśrawas. Wkrótce rozpoczęła się walka na śmierć i życie, od której widoku aż włos jeżył się na głowie”.
2. Abhimanju na prośbę Judhiszthiry zgadza się na podjęcie próby włamania się do formacji Kaurawów, choć nie wie jak się z niej wydostać
Sandżaja kontynuował: „O królu, Pandawowie z Bhimą na czele daremnie próbowali złamać utworzoną przez Dronę formację i wedrzeć się do jej środka. Drona zatrzymywał ich potokami swych strzał tak jak skalisty brzeg zatrzymuje uderzającą weń wzburzoną falę. Pandawowie nie mogli wytrzymać naporu jego strzał.
Judhiszthira widząc jak Drona prze do przodu, rozmyślał nad tym, jak go zatrzymać. Nie widząc żadnego innego sposobu cały ciężar włożył na barki syna Ardżuny i siostry Kryszny Subhadry, który swą energią przewyższał nawet energię Ardżuny i dorównywał Wasudewie. Rzekł do niego: ‘O Abhimanju, nie wiemy, jak złamać uformowaną dziś przez Dronę formację. Tylko ty sam, Kryszna, Ardżuna i Pradjumna potraficie się przez nią przedrzeć. Poza wami nie ma nikogo innego, kto potrafiłby dokonać tego czynu. Działaj więc tak, aby twój ojciec Ardżuna nie mógł nas zganić, gdy wróci zwycięski po pokonaniu prowokujących go do walki Samsaptaków. Uchwyć za broń i złam szeregi wroga. Uczyń to z myślą o starszyźnie swego rodu i Krysznie, który jest bratem twej matki oraz o wszystkich naszych żołnierzach’.
Abhimanju rzekł: ‘O Królu Prawa, mój ojciec nauczył mnie, jak włamać się do środka wojennej formacji takiej jak ta, którą utworzył Drona. Pragnąc twego zwycięstwa uczynię więc tak jak każesz. Nie potrafię się jednak się z niej wydostać, gdy sam jeden znajdę się w pułapce wroga.
Judhiszthira rzekł: ‘O Abhimanju, prowadź nas wycinając dla nas drogę w dżungli wroga. Będziemy podążać zaraz za tobą ochraniając cię ze wszystkich stron’.
Bhima rzekł: ‘O Abhimanju, ja sam, Dhrisztadjumna i Satjaki będziemy podążać tuż za tobą. Wedrzemy się za tobą w sam środek wroga i położymy trupem ich najodważniejszych wojowników’.
Abhimanju rzekł: ‘O Królu Prawa, choć jestem jeszcze dzieckiem, sam jeden przedrę się przez zwarte szeregi wroga działając w ten sposób zarówno na rzecz krewnych mego ojca jak i mojej matki i przykryję ziemię ciałami zabitych przeze mnie wrogów. Nikt nie ujdzie żywy ze spotkania ze mną, gdyż inaczej nie mógłbym nazywać się synem Ardżuny i siostry Kryszny Subhadry!’
Judhiszthira rzekł: ‘O Abhimanju, uczyń więc tak jak mówisz. Ochraniany przez naszych łuczników spróbuj wedrzeć się do środka kolistej formacji wroga uchodzącej za niezniszczalną’.
3. Abhimanju wdziera się do środka formacji wojennej Kaurawów
Abhimanju rzekł do swego woźnicy: ‘O Sumitra, pognaj moje konie w kierunku wroga’. Sumitra odpowiedział: ‘O Abhimanju, Pandawowie włożyli na twe barki ogromny ciężar. Zastanów się, czy jesteś w stanie go unieść. Wychowałeś się w luksusach pałacu i nie masz takiego jak bramin Drona doświadczenia. Drona jest prawdziwym mistrzem w użyciu wszelkiej broni’. Abhimanju rzekł ze śmiechem: ‘O Sumitra, perspektywa walki z wszystkimi potężnymi wojownikami Kaurawów wcale mnie nie przeraża. Gotów byłbym stawić czoła samemu Indrze na jego słoniu Airawacie i podążającym za nim niebianom. Lęk nie zagościłby w moim sercu nawet wówczas, gdybym musiał stawić czoła pogromcy całego wszechświata i mojemu wujowi Wisznu (Krysznie) jak i mojemu ojcu Ardżunie. Poprowadź więc mój rydwan w kierunku Drony i uformowanej przez niego armii gotowej do rozpoczęcia śmiertelnej bitwy’.
Kaurawowie widząc pędzący ku nim rydwan Abhimanju ozdobiony proporcem z wizerunkiem drzewa Karnikara ruszyli mu na spotkanie, podczas gdy Pandawowie ruszyli za nim podążając jego śladem. Syn Ardżuny i Subhadry ubrany w złotą zbroję gnał bez lęku przeciw całej armii Kaurawów z Droną na czele będąc jak młody lew atakujący stado słoni. Gdy uderzył w nich z potężną siłą próbując złamać ich szeregi, zasypali go gradem swych strzał. Miejsce, w którym się starli, kipiało jak wiry w oceanie spowodowane przez wpadające weń wody Gangesu. I gdy bitwa stawała się coraz gorętsza, Abhimanju, mimo silnego oporu, wdzierał się coraz głębiej do środka utworzonej przez Dronę wojennej formacji. Przeciw niemu ruszyła cała armia wyposażona w tysiące bojowych słoni, koni, rydwanów i oddziałów piechoty próbując go zatrzymać. On jednakże wyposażony w równą Ardżunie lekkość ręki i posiadający głęboką wiedzę sztuki wojennej zabijał żołnierzy Kaurawów setkami pokrywając pole bitewne ich ciałami i odciętymi członkami tak jak kapłan pokrywa ołtarz źdźbłami trawy kuśa. Sam jeden zdruzgotał swymi strzałami potężne militarne siły wroga tak jak trzyoki Śiwa o potężnej energii zdruzgotał niegdyś tłumy uzbrojonych w różne rodzaje broni asurów. Żołnierze twoich synów zalewani potokami jego strzał z ciałami pokrytymi potem, wyschniętymi ustami i zjeżonymi ze strachu włosami rzucali wokół pełne niepokoju spojrzenia. Bezradni wobec jego strzał chcąc ratować swe życie próbowali uciekać poganiając swe wierzchowce i porzucając na polu bitewnym swych rannych ojców, synów, braci i innych krewnych”.
Sandżaja kontynuował: „O królu, twój syn Durjodhana widząc spustoszenie czynione przez walczącego samotnie Abhimanju zapłonął strasznym gniewem i sam ruszył do walki z nim. Widząc to bramin Drona zawołał swym potężnym głosem: ‘O wojownicy, ratujcie swego króla! Nie pozwólcie, aby zginął od ognistych strzał Abhimanju!’ W odpowiedzi na jego wyzwanie wszyscy wielcy wojownicy Kaurawów otoczyli Abhimanju ze wszystkich stron zalewając go deszczem swych strzał. Abhimanju zawył jak lew i odparł ich atak gęstymi strumieniami swych strzał. I choć otoczony ze wszystkich stron gęstym pierścieniem rydwanów i zalewany ze wszystkich stron strzałami nie zaprzestawał wypuszczania ze swego łuku gęstego deszczu strzał groźnych jak jadowite węże. Doprowadzeni tym do wściekłości wojownicy Kaurawów nie zaprzestawali ataku, lecz nieustraszony syn Ardżuny i Subhadry powstrzymywał ich swymi strzałami tak jak ląd zatrzymuje wody oceanu. Żadna ze stron nie chciała dać za wygraną. I choć Duhśasana przebił go dwunastoma strzałami, Drona siedemnastoma, Kritawarman siedmioma, Bhuriśrawas trzema, Śalja sześcioma, Śakuni dwoma, Durjodhana sześcioma, Abhimanju wystrzeliwując swe ostrza we wszystkich kierunkach zdawał się tańczyć na swym rydwanie i przeszywał ich równie gęsto swymi strzałami. Rozgniewany ich atakiem ukazywał swą niebywałą moc nabytą dzięki kulturze i praktyce. Poganiając swe konie o szybkości ptaka Garudy posłuszne swemu woźnicy stanął przed synem króla Asmaki. Buńczuczny książę przeszył go dziesięcioma strzałami krzycząc: ‘Poczekaj!’ Abhimanju w odpowiedzi swymi dziesięcioma ostrzami zabił jego konie i woźnicę, obciął jego proporzec i jego samego pozbawił głowy jak i dłoni trzymających łuk i strzały. Widząc śmierć swego księcia prowadzeni przez niego żołnierze rzucili się do ucieczki.
Karna, Krypa, Drona, Aśwatthaman, Śakuni, Śalja, Durjodhana, Bhuriśrawas i inni wojownicy Kaurawów zalali Abhimanju potokami swych strzał. Abhimanju w rewanżu, choć sam zraniony licznymi strzałami, wypuścił ze swego łuku strzały zdolne do przebicia najtwardszej zbroi i uderzył nimi Karnę, a innymi trzema ostrzami pozbawił życia Suszhenę, Drighaloczanę i Kundawadhina. Karna głęboko zraniony i pod wpływem silnego bólu zadrżał jak wzgórze podczas trzęsienia ziemi. Szybko jednak opanował swój ból i w rewanżu przeszył Abhimanju swymi dwudziestoma pięcioma strzałami. Również Aśwatthaman uderzył Abhimanju dwudziestoma strzałami, a Kritawarman siedmioma. Abhimanju z ciałem pokrytym setkami strzał galopując po polu bitewnym wyglądał jak sam bóg umarłych Jama zarzucający swą pętlę. Przerażając zbrojne oddziały wroga swym wrzaskiem zasypał znajdującego się w pobliżu Śalję gradem swych strzał. Głęboko zraniony Śalja opadł na dno swego rydwanu tracąc na chwilę zmysły. Na ten widok oddziały Kaurawów zaczęły w panice uciekać, choć Drona próbował je powstrzymać, podczas gdy zwycięski Abhimanju wychwalany przez Ojców, bogów, Sidhów i wszystkie żywe istoty zamieszkujące niebo i ziemię stał na polu bitewnym rozsiewając wokół blask jak ogień ofiarny, w który jest wlewane oczyszczone masło.
Młodszy brat Śalji widząc, że Śalja stracił zmysły od uderzenia strzał Abhimanju, płonąc żądzą zemsty ruszył w jego kierunku zasypując go swymi strzałami. Rozgniewany tym Abhimanju, obdarzony niezwykłą lekkością ręki obciął mu swymi strzałami głowę, zabił jego woźnicę i ogiery i zniszczył jego rydwan. Młodszy brat Śalji upadł na ziemię jak potężne wzgórze wyrwane z ziemi przez huraganową burzę. Podążający za nim żołnierze rozbiegli się ze zgrozą we wszystkich kierunkach, podczas gdy wszystkie żywe istoty patrzące na ten heroiczny wyczyn syna Ardżuny wołały z zachwytem: ‘Wspaniale, wspaniale!’.
Tymczasem liczni wojownicy Kaurawów wzburzeni śmiercią młodszego brata Śalji uzbrojeni w rózne rodzaje broni ruszyli przeciw Abhimanju na swych rydwanach, koniach i słoniach krzycząc: ‘O synu Ardżuny, nie ujdziesz nam dziś z życiem!’ Ze wszystkich stron dał się słyszeć świst ich strzał i grzmot kół ich rydwanów. Na ich strzały Abhimanju odpowiadał swoimi strzałami. Odpierał ich atak przy pomocy broni, którą otrzymał od Kryszny i Ardżuny. Nie zważając na ciężar, jaki Pandawowie włożyli na jego barki, nie zaprzestawał zalewać wroga potokiem swych ostrzy. Jego bez przerwy napięty łuk wyglądał jak ognista tarcza jesiennego słońca, a brzęk uwalnianej cięciwy i uderzenia jego palców przypominały grzmoty jesiennej burzy. Początkowo z szacunku dla atakujących go herosów nie walczył z całej swej mocy. W miarę upływu czasu stawał się jednak coraz bardziej gwałtowny tak jak słońce na koniec pory deszczowej. Płonąc coraz większym gniewem spalał wroga swymi strzałami ze złotymi lotkami tak jak słońce spala ziemię swymi promieniami. Na oczach bramina Drony zasypywał Kaurawów gradem różnej broni. W końcu pod jego naciskiem żołnierze Kaurawów zaczęli uciekać”.
4. Abhimanju walczy samotnie z całą armią Kaurawów
Król Dhritarasztra rzekł: „O Sandżaja, słuchając o tym, jak syn Ardżuny i Subhadry sam jeden trzymał w szachu całą armię moich synów odczuwam zarówno smutek jak i zadowolenie. Opowiadaj dalej o heroicznych czynach Abhimanju, który jest jak bóg wojny Skanda walczący z tłumami asurów”.
Sandżaja rzekł: „O królu, słuchaj więc dalej o tej bohaterskiej walce jednego przeciw wielu.
Nieustraszony Abhimanju nie zaprzestawał zalewać potokami swych strzał wojowników Kaurawów słynnych ze swej odwagi. Krążąc wśród nich jak pierścień ognia przeszył swymi strzałami Dronę, jego syna Aśwatthamana, Durjodhanę, Śakuniego, Karnę, Krypę, Śalję i wielu innych królów i książąt. Zdawał się być wszędzie. Drona pełen podziwu dla jego waleczności rzekł do Krypy: ‘O braminie, popatrz na tego młodego syna Subhadry. W całym wszechświecie nie ma łucznika, który byłby mu równy. Gdyby tylko zechciał, mógłby z łatwością pozabijać cały ten atakujący go tłum. Z jakichś jednak powodów powstrzymuje się i nie formułuje takiego życzenia’.
Durjodhana słysząc słowa Drony i doprowadzony do wściekłości przez atak Abhimanju rzekł do Karny, Duhśasany, Śalji i innych otaczających go wojowników z lekkim uśmiechem: ‘O wojownicy, nasz nauczyciel znający Brahmana stracił rozum. Żaden atakujący go wróg nie potrafi ujść z życiem, choćby nawet był samym Niszczycielem. A cóż dopiero zwykły śmiertelnik jak Abhimanju? Nie zamierza on jednak zabić syna swego ulubionego ucznia Ardżuny. Ludzie szlachetni zawsze miłują swych uczniów i ich synów. Abhimanju wydaje się męzny, bo jest ochraniany przez Dronę. Tak naprawdę jest on jedynie zadufanym w sobie dzieckiem i głupcem. Zabijmy go więc bez zwłoki’.
Słysząc słowa swego króla wojownicy Kaurawów ze zdwojoną energią rzucili się do walki z Abhimanju. Duhśasana zawołał: ‘O królu, jeszcze dzisiaj zabiję go na oczach wszystkich Pandawów i Pańcalów. Pochłonę go tak jak Rahu pochłania słońce. Kryszna i Ardżuna (dwóch Krysznów), którzy są niezwykle zadufani w sobie, z całą pewnością opuszczą świat żywych i udadzą się do świata boga umarłych Jamy, gdy usłyszą o tym, że zabiłem syna Subhadry. Na wieść o ich śmierci umrą z kolei z rozpaczy pozostali synowie Pandu i ich przyjaciele. Śmierć Abhimanju przyniesie w konsekwencji śmierć wszystkich twoich wrogów. Życz mi więc, abym jeszcze dziś go zabił’.
Płonąc gniewem z dzikim wrzaskiem ruszył przeciw Abhimanju zalewając go deszczem swych strzał. Abhimanju powitał go swymi dwudziestoma sześcioma ostrzami i zawołał: ‘O przepełniony pychą herosie, witaj! Już dawno porzuciłeś ścieżkę Prawa i stałeś się okrutny. Wszczynasz kłótnie z próżności i dla własnej chwały. Swoją okrutną mową na oczach wszystkich królów zebranych swego czasu w Gmachu Gry króla Dhritarasztry rozgniewałeś samego Króla Prawa. Bazując na hazardzie gry w kości i oszukańczych trikach Śakuniego, rozzuchwalony zwycięstwem wypowiedziałeś wiele obraźliwych słów pod adresem Bhimy. Zbierz więc teraz owoc swego działania! Spożyj owoc swej nienawiści do pokoju, swej ignorancji, gniewu, skąpstwa, nieopanowania, wrogości wobec swych krewnych, niesprawiedliwości, jak i prześladowania i ograbienia moich ojców z ich królestwa! Jeszcze dziś na oczach całej armii zabiję cię moimi strzałami i pozbędę się w ten sposób ciężaru mego gniewu! Spłacę mój dług rozgniewanej Draupadi i moim ojcom, którzy tęsknią za okazją, aby cię zabić! Spłacę swój dług Bhimie! Jeżeli nie uciekniesz ze strachu przde mną z pola bitewnego, nie uciekniesz dzis z życiem!’
Na potwierdzenie swych słów nałożył na swój łuk strzałę o splendorze bogów umarłych, ognia i wiatru zdolną do pozbawienia Duhśasanę życia. Strzała ta przeszyła głęboko jego ramiona. Abhimanju natychmiast uderzył go jeszcze dwudziestoma pięcioma strzałami, które były jak dotknięcie ognia. Głęboko zraniony Duhśasana opadł na dno swego rydwanu tracąc zmysły i jego woźnica szybko wywiózł go poza zasięg strzał syna Ardżuny ratując mu życie.
Walkę Abhimanju z Duhśasaną obserwowali podążający za nim ze swymi wojskami Pandawowie próbujący przedrzeć się za nim przez zwarte szeregi wroga broniące wejścia do środka ich kolistej formacji. Widząc heroiczne czyny Abhimanju witali je głośnym aplauzem i uderzeniami w bębny. Ich serca wypełniały się radością, gdy patrzyli na ucieczkę tego pełnego pychy i nieprzejednanego wroga. Wszelkimi siłami próbowali złamać formację wroga i dostarczyć wsparcia Abhimanju. Kaurawowie stawiali im jednak zacięty opór próbując za wszelką cenę utrzymać swe pozycje. Między siłami Pandawów i Kaurawów toczyła się wściekła bitwa.
Tymczasem Durjodhana rzekł do Karny: ‘O Karna, zmobilizuj swe siły i rusz ponownie do walki. Popatrz na tego wściekłego syna Ardżuny, który zmusił Duhśasanę do ucieczki i na tych zaciekłych Pandawów, którzy próbując złamać nasze szeregi i dostać się do środka, aby wesprzeć Abhimanju’.
Karna pragnąc spełnić życzenie Durjodhany i kipiąc gniewem zasypał Abhimanju gradem swych ostrych strzał. Abhimanju w rewanżu przeszył go swymi siedemdziesięcioma trzema strzałami. Nikt nie był w stanie go zatrzymać i choć Karna uderzał go setkami swych strzał, nie odczuwał bólu. Śmiejąc się dziko zasypał Karnę swymi zaostrzonymi na kamieniu strzałami przeszywając nimi jego konie i woźnicę i łamiąc chroniący go od słońca baldachim. Gdy Karna odpowiedział pięcioma celnymi strzałami, Abhimanju w rewanżu jedną celną strzałą złamał jego łuk i obciął zdobiący jego rydwan proporzec wywołując tym aplauz obserwujących walkę Pandawów.
Na pomoc Karnie ruszył z głośnym wrzaskiem jego młodszy brat i napinając swój łuk wdarł się pomiędzy walczących. Swymi dziesięcioma ostrzami uderzył konie i woźnicę Abhimanju, obciął chroniący go przed słońcem baldachim i proporzec na jego rydwanie wywołując tym okrzyki podziwu wśród Kaurawów. Abhimanju w odpowiedzi swą jedną uskrzydloną strzałą obciął mu głowę. Patrząc na swego brata upadającego na ziemię jak złamane przez wiatr drzewo Karnikara, serce Karny wypełniło się bólem.
Abhimanju walcząc dalej zmusił Karnę do ucieczki, po czym skierował swe strzały przeciw innym łucznikom. Płonąc gniewem sam jeden zalewał swymi ostrzami niezliczone tłumy uzbrojonych po zęby Kaurawów łamiąc w końcu ich szeregi. Strzały Abhimanju pokrywały cały nieboskłon zasłaniając słońce jak chmury szarańczy lub strumienie deszczu i nic nie było widać. Dziesiątkowane przez niego wojska Kaurawów uciekały w popłochu i wkrótce na polu bitewnym pozostał jedynie król Dżajadratha”.
5. Dżajadratha dzięki darowi Śiwy uniemożliwia Pandawom udzielenia pomocy Abhimanju
Dhritarasztra rzekł: „O Sandżaja, opowiedziałeś mi o wielkich heroicznych czynach tego chłopca o duszy herosa wychowanego w pałacowych luksusach, dziecka jeszcze, dumnego z siły swych ramion, gotowego do oddania w walce swego życia. Powiedz mi teraz, co się działo z wojskami Pandawów prowadzonymi przez Judhiszthirę, które podążały za nim, gdy wdzierał się on samotnie w samo centrum uformowanych w koło szeregów Kaurawów?”
Sandżaja rzekł: „O królu, Judhiszthira, Bhima, Nakula i Sahadewa, Śikhandin, Dhrisztadjumna, Wirata, Drupada jak i inni królowie walczący po stronie Pandawów podążali ścieżką, którą Abhimanju wycinał swymi strzałami w dżungli wroga, aby udzielić mu wsparcia i obronić przed masowym atakiem wroga. Oddziały Kaurawów uciekały na sam ich widok. Zostali jednak zatrzymani przez twego zięcia króla Dżajadrathę, który przywołując niebiańską broń stawił im silny opór nie pozwalając im przeć dalej do przodu”.
Król Dhritarasztra rzekł: „O Sandżaja, Dżajadratha wziął na swe barki ogromny ciężar i dowiódł w ten sposób swej wielkiej mocy i odwagi. Powiedz mi, w jaki sposób zdołał on dokonać tego niezwykłego czynu i zatrzymać w ruchu potężne siły Pandawów? Dzięki jakim ofiarom, darom i ascezie mógł on dokonać tego niezwykłego czynu?”
Sandżaja rzekł: „O królu, dokonał on tego dzięki darowi, który otrzymał od Najwyższego Boga Śiwy. Dżajadratha swego czasu po porwaniu żony Pandawów Draupadi został upokorzony przez Bhimę. Głęboko tym urażony poddał się surowej ascezie. Odciął swe zmysły od wszystkich upragnionych przedmiotów i znosząc głód, pragnienie i gorąco wysuszył swe ciało aż do żył i wypowiadając wieczne słowa Wed oddawał cześć Śiwie. Śiwa pełen współczucia dla swych wielbicieli ukazał mu się we śnie i zaoferował mu spełnienie jego jednej prośby. Dżajadratha złożył mu wówczas pokłon i ze złożonymi pobożnie dłońmi rzekł: ‘O Najwyższy Bogu, pragnę sam jeden na moim rydwanie pokonać potężne siły Pandawów wyposażone w ogromną energię’. Śiwa odpowiedział: ‘O mój wielbicielu, niech tak się stanie. Gwarantuję ci, że raz jeden uda ci się pokonać w walce czterech Pandawów, gdy nie będzie wśród nich Ardżuny’.
To dzięki temu darowi i posiadanej przez niego boskiej broni Dżajadratha w pojedynkę zatrzymał całą armię prowadzoną przez czterech Pandawów. W ten to sposób ścieżka prowadząca do środka uformowanego przez Kaurawów koła, którą Abhimanju wyciął dla nich w dżungli armii Kaurawów zabijając ogromną liczbę wojowników i ich wierzchowców, została zamknięta przez króla Dżajadrathę. I każdy, kto próbował przedrzeć się przez szeregi uformowane w koło przez Dronę, aby wesprzeć Abhimanju, był zatrzymywany przez jego strzały”.
6. Wojownicy Kaurawów kolektywnie pozbawiają broni i zabijają bezbronnego Abhimanju
Sandżaja kontynuował: „O królu, w czasie gdy Dżajadratha zatrzymał czterech Pandawów podążających za Abhimanju, aby udzielić mu wsparcia, Kaurawowie walczyli zaciekle z samotnym Abhimanju, który wdarł się do środka ich kolistej formacji, lecz nie wiedział jak się z niej wydostać. Nie mogąc dalej liczyć na pomoc Pandawów znalazł się śmiertelnej pułapce. Nie tracąc jednak ducha zalewał otaczające go zwartym pierścieniem tłumy wojsk Kaurawów potokami swych strzał. Do walki z nim ruszyli wszyscy ich najwięksi wojownicy. Rozpoczęła się straszliwa walka wszystkich przeciw jednemu.
Abhimanju otoczony ze wszystkich stron przez rydwany wroga swymi celnymi strzałami przeszył Wriszasenę, złamał jego łuk i zranił jego ogiery, które poniosły jego rydwan uwalniając miejsce dla rydwanu Abhimanju. Jego wyczyn wywołał okrzyki zachwytu. Wasatija widząc go jak zabija wroga i prze do przodu ruszył przeciw niemu z impetem i uderzając go sześćdziesięcioma strzałami ze złotymi lotkami zawołał: ‘O synu Ardżuny, nie uciekniesz z życiem, dopóki ja żyję’. Abhimanju w odpowiedzi przeszył jego uzbrojoną pierś swą dalekosiężną strzałą pozbawiając go życia. Rozgniewani jego śmiercią wojownicy Kaurawów zalali Abhimanju potokami swych strzał chcąc go zabić, lecz on niszczył je zręcznie przy pomocy swych ostrzy, łamał ich łuki i obcinał im ich ramiona ozdobione złotymi ornamentami i głowy ozdobione złotymi kolczykami i girlandami ze świeżych kwiatów. Pole bitewne pokryte ciałami zabitych przez niego władców różnych królestw przedstawiało sobą przeraźliwy widok. Abhimanju galopował na swym rydwanie w różnych kierunkach stając się samemu niewidoczny. Tylko jego ozdobiona złotem zbroja i jego łuk i strzały dawały się dostrzec. Gdy znalazłszy się w samym centrum sił zbrojnych wroga dziesiątkował je swymi ostrzami był jak rozpalone słońce, na które nikt nie śmie podnieść wzroku lub jak sam Niszczyciel w momencie niszczenia całego wszechświata. O odwadze równej Indrze przedzierał się przez dżunglę wroga kładąc ich trupem jak sam bóg umarłych Jama. Był jak potężny wieloryb połykający całą ławicę ryb lub jak ocean pochłaniający wpadające weń rzeki. Armia twych synów w spotkaniu z nim była jak samotny okręt miotamy potężnymi uderzeniami wiatru.
Rukmaratha, syn króla Madrasu, chcąc dodać odwagi przerażonym oddziałom Kaurawów zawołał: ‘O herosi, pozbądźcie się lęku. Zaraz zobaczycie jak pochwycę syna Ardżuny i wezmę go do niewoli!’ Głośno krzycząc zbliżył się do Abhimanju i przeszył jego ramiona swymi trzema ostrzami. Abhimanju w odpowiedzi połamał jego łuk i swymi ostrymi strzałami odciął mu głowę o pięknych piwnych oczach. Na ten widok liczni książęta zaprzyjaźnieni z Rukmarathą rzucili się do walki z Abhimanju. Otoczyli go na swych rydwanach i zasypali gradem strzał uznając go już za martwego. Abhimanju przykryty całkowicie płaszczem ich strzał wyglądał jak drzewo przykryte chmurą szarańczy. Głęboko zraniony wybuchnął strasznym gniewem jak słoń uderzany hakiem i przywołał swą boską broń gandharwów, którą otrzymał niegdyś od swego ojca Ardżuny. Dzięki magii tej broni zdawał się krążyć na swym rydwanie jak niszczący wszystko pierścień ognia i powielał się w tysiącach kopii dezorientując przeciwnika i zabijając go swymi strzałami. Ich dusze udawały się do innego świata, podczas gdy ich ciała zdobiły pole bitewne. Stu młodych książąt padło od strzał Abhimanju będąc jak gaj drzew mango padający pod uderzeniami wiatru. Widok ten wzbudził w Durjodhanie niepokój i sam ruszył przeciw Abhimanju, lecz po krótkiej i przeraźliwej walce zmuszony był się wycofać”.
Król Dhritarasztra rzekł: „O Sandżaja, ta walka samotnego herosa z całą armią, którą opisujesz, jest niezwykła i aż trudna do uwierzenia. Jego odwaga i zdolność do pokonywania wroga są ponadludzkie. Wiem jednak, że takiego cudu potrafią dokonać ci, którzy są prawi i walczą w słusznej sprawie. Opowiadaj dalej, co uczynili moi synowie widząc, jak syn Ardżuny zmusił ich siły zbrojne do ucieczki i zabił setkę atakujących go książąt?”
Sandżaja rzekł: „O królu, usta żołnierzy twych synów wyschły, a oczy stały się niespokojne. Ich ciała pokrył pot, a włosy zjeżyły się im na głowie. Porzucając na polu bitewnym swych braci, ojców i krewnych uciekali przed strzałami Abhimanju, co koń wyskoczy. Drona widząc, że jego szeregi załamują się ruszył wściekle przeciw niezwyciężonemu Abhimanju mając u boku swego syna Aśwatthamana, Wrihadwalę, Krypę, Durjodhanę, Karnę, Kritawarmana i Śakuniego. Abhimanju jednakże zmusił ich do ucieczki swymi strzałami. Przeciw synowi Ardżuny ruszył wówczas wychowany w luksusie i pozbawiony lęku z braku doświadczenia i dumy syn Durjodhany, Lakszmana. Durjodhana niespokojny o los swego syna ruszył mu na pomoc ze swą armią. Abhimanju rozproszył swymi strzałami ulewę ich ostrzy tak jak suchy wiatr rozprasza chmury i jak rozjuszony słoń lub uderzony kijem wąż ruszył przeciw Lakszmanie krzycząc: ‘O Lakszmana, przyjrzyj się dobrze temu światu, bo zaraz wyślę cię do miejsca, gdzie mieszka bóg umarłych Jama!’ Nałożył na swój łuk strzałę o szerokim ostrzu i uciął mu nią jego piękną głowę ozdobioną złotymi kolczykami, prostym nosem, pięknymi brwiami i oczami. Na ten widok oddziały Kaurawów krzyknęły jednym głosem z bólu i zgrozy.
Durjodhana rozjuszony śmiercią swego syna zaczął nakłaniać swych żołnierzy do ponowienia ataku na walczącego samotnie Abhimanju. Sześciu wojowników—Drona, Aśwatthaman, Krypa, Karna, Wrihadwala i Kritawarman—okrążyło Abhimanju, który wstrzymał ich atak zasypując ich gradem swych strzał i z wściekłością ruszył w kierunku króla Dżajadrathy, który walczył z podązającymi za nim Pandawami. Jednakże Kalingowie, Niszadowie i syn Krathy zablokowali mu do niego drogę swymi dywizjami na słoniach. Rozpoczęła się między nimi zaciekła i zawzięta walka. Gdy Abhimanju przegonił dywizję słoni tak jak wiatr przegania chmury, syn Krathy zasypywał go gradem swych strzał. Wściekły Abhimanju odpowiedział gradem swych ostrzy. Swymi strzałami złamał łuk syna Krathy, obciął złote bransolety z jego przedramion i ozdobioną diademem głowę. Widząc śmierć tego wojownika o wielkiej sile i wysokim urodzeniu, który zdobył sławę i poznajł święte pisma, zołnierze Kaurawów uciekli w popłochu spod zasięgu strzał Abhimanju.
Wkrótce jednak walka rozgorzała od nowa. Tych samych sześciu wojowników okrążyło ponownie Abhimanju zalewając go potokami swych strzał. W tym samym czasie inni wojownicy ruszyli na pomoc królowi Dżajadracie, który sam jeden wziął na siebie ciężar zatrzymania podążających za Abhimanju Pandawów uniemożliwiając im wdarcie się do środka kolistej formacji wroga i udzielenia mu pomocy.
Abhimanju powstrzymał sześciu atakujących go wojowników swymi ostrzami. Dronę przeszył pięćdziesięcioma strzałami, a Wrihadwalę dwudziestoma, Kritawarmana osiemdziesięcioma, a Krypę sześćdziesięcioma. Aśwatthamana trafił dziesięcioma strzałami ze złotymi lotkami, a Karnę uderzył w ucho swą ostrą strzałą o wielkiej mocy. Następnie zabił ogiery i woźnicę Krypy i samego Krypę uderzył w środek piersi swymi dziesięcioma strzałami. Aśwatthaman w rewanzu przeszył go swymi dwudziestoma pięcioma małymi strzałami. Abhimanju odpowiedział go swymi licznymi ostrymi strzałami. Aśwatthaman nie zaprzestając walki przeszył go swymi sześćdziesięcioma strzałami. Abhimanju nawet nie drgnął od ich uderzenia stojąc nieporuszony jak góra Mainaka i uderzył Aśwatthamana siedemdziesięcioma trzema strzałami. Drona w obronie swego syna przeszył Abhimanju setką swych ostrzy, a Aśwatthaman broniąc swego ojca przeszył go sześćdziesięcioma strzałami. Karna uderzył Abhimanju swymi dwudziestoma dwoma strzałami o szerokich ostrzach, a Kritawarman czternastoma. Władca Kosalów Wrihadwala uderzył go pięćdziesięcioma strzałami, a Krypa dziesięcioma. Abhimanju w odpowiedzi przeszył każdego z nich dziesięcioma strzałami.
Wrihadwala uderzył wówczas Abhimanju swą kolczastą strzałą. Abhimanju w rewanżu i zabił jego ogiery i woźnicę i złamał jego łuk. Wrihadwala uchwycił tarczę i miecz i zeskoczył ze swego bezuzytecznego rydwanu na ziemię. Abhimanju uderzył go wówczas w pierś swą ostrą strzałą i Wrihadwala z przebitym sercem padł martwy na ziemię. Widząc jego śmierć dziesięć tysięcy królów rzuciło się do ucieczki, podczas gdy Abhimanju zataczając koła na swym rydwanie ścigał ich swymi strzałami.
Syn Ardżuny nie dając za wygraną uderzył Karnę kolczastą strzałą i następnie przeszył go swymi pięćdziesięcioma ostrzami. Karna w rewanżu uderzył go licznymi strzałami. Abhimanju płonąc gniewem zalał Karnę nową falą swych strzał. Obaj zlani krwią i poprzebijani licznymi strzałami wyglądali jak dwa pokryte czerwonym kwieciem drzewa Kinsuka. Abhimanju następnie zabił sześciu pomocników Karny, ich konie i woźniców, syna władcy Magadhów jak i młodego Aśwaketu razem z jego ogierami i woźnicą. I po zabiciu strzałą ostrą jak brzytwa księcia Bhodżów, Martikawata, z głośnym wrzaskiem wysłał potoki swych strzał we wszystkich kierunkach.
Odważny syn Duhśasany zbliżył się do Abhimanju i swymi strzałami przeszył jego konie, woźnicę i uderzył go swymi dziesięcioma ostrzami. Abhimanju w odpowiedział dziesięcioma szybkimi strzałami i zawołał: ‘O synu Duhśasany uciekaj lepiej tak jak to zrobili twoi ojcowie. Doskonale potrafisz uciekać, choć dziś nie uda ci się uciec z życiem!’ Z zamiarem zabicia go Abhimanju wypuścił ze swego łuku smiertelną strzałę, którą jednak Aśwatthaman zniszczył swymi trzema celnymi ostrzami. Abhimanju ignorując syna Drony uderzył w pierś Śalję swymi dziewięcioma strzałami ozdobionymi piórami sępa, złamał jego łuk, zabił jego woźnicę i ponownie przeszył Śalję swymi sześcioma strzałami zrobionymi z żelaza. Śalja szybko porzucił swój bezużyteczny rydwan i przesiadł się na inny. Tymczasem Abhimanju nie zaprzestając walki pozbawił życia pięciu innych wojowników i zranił Śakuniego swymi trzema strzałami.
Śakuni zbliżył się do Durjodhany i rzekł: ‘O królu, rzućmy się na niego wszyscy razem i zmiażdżmy go wspólnymi siłami, gdyż walcząc z nim każdy z osobna padniemy od jego śmiercionośnych strzał. Poszukajmy rady u Drony. Niech nam powie, w jaki sposób możemy go zabić’.
Durjodhana rzekł do Drony: ‘O braminie, Abhimanju miażdży nas wszystkich swymi strzałami. Powiedz nam, w jaki sposób możemy go zabić?’
Drona rzekł: ‘O Durjodhana, ten młodzieniec, prawie dziecko jest nie do pokonania w uczciwej walce. Jego widok napawa mnie dumą. Czy któryś z was zdołał w nim dostrzec jakąś słabość? Zauważcie lekkość jego ręki i szybkość jego ruchów. Jego łuk zdaje się być wygięty w okrąg, tak szybko wypuszcza z niego swe strzały. Mnie samego pozbawił nimi oddechu i oszołomił. Najwięksi łucznicy nie potrafią znaleźć w nim żadnego słabego punktu i go pokonać. Wysyłając swe strzały we wszystkich kierunkach lekkością swej ręki dorównuje swemu ojcu Ardżunie’.
Karna rzekł: ‘O braminie, strzały Abhimanju są wyjątkowo bolesne. Mają one siłę ognia i osłabiają mego ducha. Przeszywany jego strzałami pozostaję na polu bitewnym jedynie dlatego, że nie zapominam o moim obowiązku wojownika’.
Drona rzekł: ‘O Karna, choć Abhimanju jest bardzo młody, jego odwaga nie ma granic i jego zbroi nie przenikną żadne strzały. Ja sam uczyłem jego ojca sposobu noszenia zbroi i on również zdobył tę wiedzę. Celnymi strzałami można jednak zniszczyć jego łuk i uprząż jego koni. Można też zabić jego konie i jego woźnicę. Umiejętny łucznik potrafi to uczynić. I wówczas, gdy w ten sposób zostanie on pozbawiony swej broni, można będzie go zabić. Z łukiem w dłoni i na rydwanie jest nie do pokonania nawet przez bogów wspomaganych przez demony. Jeżeli chcemy go zabić, musimy pozbawić go jego łuku i rydwanu’.
Sześciu wojowników—Drona, Aśwatthaman, Krypa, Karna Durjodhana i Kritawarman—ruszyło przeciw Abhimanju zdecydowanych na to, by łamiąc zasady uczciwej walki i walcząc rownoczesnie przeciw jednemu pozbawić go życia. Karna swymi celnymi strzałami zniszczył jego łuk. Kritawarman zabił jego ogiery, a Krypa zabił jego dwóch woźniców. Inni zasypali go gradem strzał, choć pozbawiony łuku nie mógł się bronić.
Abhimanju nie zapominając o swym obowiązku wojownika i gotowy do poświęcenia swego życia uchwycił swój miecz i tarczę i wyskoczył wysoko w górę unosząc się w powietrzu jak ptak Garuda. Śledząc go wzrokiem i myśląc, że zaraz opadnie na nich ze swym nagim mieczem, potężni łucznicy Kaurawów szukali w nim jakiegoś słabego punktu. Drona swą ostrą strzałą odciął jego miecz od rękojeści ozdobionej drogimi kamieniami, a Karna swą strzałą wyrwał mu z dłoni jego tarczę. Pozbawiony swej broni Abhimanju opadł z nieba na ziemię. Uchwycił w dłonie koło rydwanu i uzbrojony w ten sposób ruszył wściekle przeciw Dronie. Z ciałem błyszczącym od opadającego z koła pyłu i ze wzniesionym w górę kołem przedstawiał sobą boski widok przypominając swym wyglądem Krysznę ze wzniesionym do góry dyskiem. Pomazany płynącą z jego ran krwią, z brwiami groźnie zmarszczonymi, oświetlając pole bitewne swym blaskiem” i rycząc jak lew stał w samym centrum wroga otoczony ze wszystkich stron zwartym pierścieniem królów ze wzniesioną przeciw niemu bronią.
Sandżaja kontynuował: „O królu, ten wojownik o statusie ati-rathy, syn Ardżuny i siostry Kryszny Subhadry trzymający w dłoni czakrę (koło), która jest bronią samego Wisznu wyglądał jak sam Kryszna. Gdy tak stał z włosami rozwianymi trzymając w dłoni tą najwyższą broń, nawet bogowie nie byli w stanie na niego spojrzeć. Jego widok wypełnił serca otaczających go zwartym pierścieniem królów wielkim niepokojem i nie mogąc tego znieść, rozbili trzymane przez niego koło swymi strzałami na tysiące drobnych kawałków.
Abhimanju uchwyciwszy w dłoń maczugę ruszył w kierunku Aśwatthamana, który widząc jego maczugę płonącą jak piorun zeskoczył ze swego rydwanu i trzema wielkimi krokami ominął Abhimanju, który uderzeniem swej maczugi zniszczył jego rydwan i zabił jego woźnicę. Z ciałem pokrytym strzałami wyglądał jak jeżozwierz. Swą maczugą wgniótł w ziemię Kalikeję i zabił siedemdziesięciu siedmiu gandharwów prowadzonych przez Śakuniego. Następnie zabił dziesięciu wojowników na rydwanach i dziesięć słoni i ruszył w kierunku syna Duhśasany rozbijając jego rydwan i zabijając jego ogiery.
Syn Duhśasany uchwycił w dłonie swą maczugę i ruszył przeciw Abhimanju z dzikim wrzaskiem. I ci dwaj kuzyni starli się ze sobą uderzając się nawzajem swymi maczugami tak jak kiedyś w dawnych czasach Śiwa z asurą Andhaką. Od swych wzajemnych uderzeń obaj równocześnie upadli na ziemię jak dwa podcięte potężne maszty wznoszone na cześć Indry w czasie poświęconego mu festiwalu. Syn Duhśasany podniósł się z ziemi pierwszy i widząc, że Abhimanju również się podnosi uderzył go bezbronnego swą maczugą w koronę na głowie. Pod wpływem tego zdradzieckiego uderzenia umęczony walką Abhimanju wyzionął ducha. W taki to sposób on jeden został zabity przez wielu—on, który swymi strzałami zmiażdżył całą armię Kaurawów tak jak dziki słoń miażdży łodygi kwiatów lotosu.
Żołnierze twych synów otoczyli ze wszystkich stron tego powalonego na ziemię herosa, który był jak ugaszony ogień po skonsumowaniu całego lasu, jak ucichła burza, która pozrywała z gór ich wierzchołki, jak słońce, które wypaliło swym gorącem tłumy Bharatów, jak połknięty przez Rahu księżyc lub jak ocean pobawiony wody. Widok Abhimanju o twarzy o splendorze księżyca i pięknych oczach leżącego bez ruchu na gołej ziemi wypełniał serca Kaurawów ogromną radością. Witali swe zwycięstwo głośnymi okrzykami i oblewali martwego herosa łzami radości.
W tym samym czasie różne żywe istoty patrząc na Abhimanju leżącego na polu bitewnym jak opadły z firmamentu księżyc mówiły głośno: ‘O biada nam wszystkim, na ziemię upadł ten potężny heros, który walczył sam jeden z sześcioma wojownikami na rydwanach. Zabicie go w ten sposób jest zbrodnią niezgodną z Prawem’.
Ziemia usłana strzałami ze złotymi lotkami i kałużami krwi unosząc ciało tego martwego herosa jaśniała jak niebo oświetlone księżycem. Usłana głowami poległych w turbanach i złotych kolczykach, porzuconymi sztandarami i wachlarzami zrobionymi z ogonów jaków, kobiercami i ornamentami zdobiącymi rydwany i różnego rodzaju bronią ukazywała swój pełen grozy aspekt. Pokryta trupami słoni, koni i ich jeźdźców zabitych przez Abhimanju była w wielu miejscach nie do przebycia.
Wieść o śmierci Abhimanju wypełniła serca Pandawów zgrozą i żalem. Na wieść o jego śmierci prowadzone przez Judhiszthirę oddziały zaczęły w przerażeniu uciekać. Król Prawa, Judhiszthira, sam wyposażony w ogromny splendor, z sercem łkającym z bólu próbował je zatrzymać wołając: ‘O żołnierze, Abhimanju zginął bohaterską śmiercią wojownika nie wycofując się z walki i z całą pewnością udał się do nieba. On, który sam był jak Kryszna i Ardżuna, po zabiciu dziesięciu tysięcy wroga udał się do królestwa Indry. Nie powinniśmy więc go opłakiwać, bo po dokonaniu bohaterskich czynów udał się do miejsca wspanialszego niż ziemia, gdzie udają się wyłącznie sprawiedliwi. Weźcie z niego przykład i walczcie dalej bez lęku. W ten sposób pokonamy naszego wroga!’ ”
