Opowieść 192:
O zlewaniu się Agni (ognia) i Somy (nektaru życia) w jedną substancję przenikającą cały wszechświat
opowiada
Barbara Mikołajewska
na podstawie fragmentów Mahābharāta,
Santi Parva, Part 3, Section CCCXLIII (fragmenty)
(Mokshadharma Parva),
w angielskim tłumaczeniu z sanskrytu Kisari Mohan Ganguli,
URL: http://www.sacred-texts.com/hin/m06/index.htm
Spis
treści
2. Kryszna opowiada o wydarzeniach na samym początku wszechświata mających źródło w jego energii
4. O najwyższej pozycji braminów wśród wszystkich stworzonych przedmiotów
Kryszna rzekł: „O Ardżuna, to dzięki łasce braminów wojownicy są zdolni do posiadania wiecznej i niezniszczalnej Ziemi za żonę i czerpania z tego przyjemności. Moc braminów jest zrobiona z Agni i Somy zjednoczonych razem. Wszechświat opiera się na tej mocy, czyli opiera się na Agni i Somie zjednoczonych razem”.
(Mahābharāta, Santi Parva, Part 3, Section CCCXLIII)
1. Ardżuna pyta Krysznę, w jaki sposób zostało osiągnięte zlanie się natury Somy i Agni w celu służenia utrzymywaniu wszechświata
Uczeń Wjasy, Waisampajama, rzekł do króla Dźanamedźaja, który słuchał jego recytacji Mahabharaty w Lesie Naimisza: „O królu, powtórzyłem tobie rozmowę Ardżuny z Kryszną, w której Kryszna wspomniał o jedności ognia (Agni) i wlewanej weń libacji (Soma), które z racji swej natury łączą się w jedno (są hrishi, czyli dwóch połączonych w jedno) i przenikają cały wszechświat utrzymując go w istnieniu. Słońce, które ma naturę Agni i księżyc, który ma naturę Somy, są oczami Narajany a ich promienie są jego włosami i stąd jest on nazywany Hrishikesa. Posłuchaj dalej o tym, jak Kryszna wyjaśnił Ardżunie powstanie tej jedności Agni i Somy obecnej w rytuale ofiarnym i znajdującej swe ucieleśnienie w prawadzących rytuały ofiarne braminach.
Kryszna rzekł: ‘O Ardżuna, trawienny ogień Agni (apetyt) i podtrzymujący życie nektar Soma (jedzenie) łącząc się ze sobą zlewają się w jedną i tą samą substancję utrzymującą życie i dlatego mówi się, że cały wszechświat istot ruchomych i nieruchomych jest przeniknięty przez tych dwóch bogów. W Puranach mówi się, że Agni i Soma nawzajem się dopełniają. Mówi się również, że Agni jest ustami bogów zanosząc bogom libację wlewaną do ognia podczas rytuałów ofiarnych, która jest pokarmem utrzymującym przy życiu bogów, od których siły zależy trwanie wszechświata. Z racji tego, że te dwa istnienia mają natury prowadzące do łączenia się w jedno, mówi się o nich, że są uzupełniającą się nawzajem jednością i podporą wszechświata’.
Ardżuna słysząc te słowa rzekł: ‘O Kryszna, wyjaśnij mi, proszę, w jaki sposób Agni i Soma osiągają to ujednolicenie w swej oryginalnej naturze na samym początku istnienia wszechświata?’
2. Kryszna opowiada o wydarzeniach na samym początku wszechświata mających źródło w jego energii
a. O ciemnościach przykrywających wody zwanych nocą Narajany, z których wyłania się Hari, i następnie Brahma
Kryszna rzekł: ‘O Ardżuna, w odpowiedzi na twoje pytanie powtórzę tobie starą opowieść o zajściach mających źródło w mojej energii. Słuchaj mnie ze skupioną uwagą.
Po upływie każdych czterech tysięcy boskich jug cały wszechświat ulega cyklicznie rozpadowi, Zamanifestowane znika w Niezamanifestowanym i wszystkie ucieleśnione istoty, ruchome i nieruchome, ulegają zniszczeniu. Znikają ogień (światło), ziemia i wiatr i cały wszechświat, który staje się nieskończoną przestrzenią wody, przykrywa ciemność. Gdy istnieje jedynie ten nieskończony bezmiar wody będąc jak Brahman—jeden bez drugiego—nie istnieje ani noc, ani dzień, ani coś, ani nic, ani to, co zamanifestowane, ani to, co niezamanifestowane.
Gdy taki jest stan wszechświata, to jest wówczas, gdy istnieje jedynie niezróżnicowany Brahman, z pierwotnej ciemności wypływa pierwsze wśród wszystkich Być, wieczny i niezmienny Purusza w formie Hari, który jest kombinacją atrybutów-przymiotów Najwyższej Osoby Boga (tj. siły, sławy, bogactwa, piękna, wyrzeczenia, i niezależności) należących do Narajany, jest niezniszczalny i nieśmiertelny, nie ma zmysłów, jest niepoczęty i nienarodzony, jest jaźnią Prawdy odzianej we współczucie, ma formę istnienia identyczną z promieniami klejnotu zwanego chitamani, powoduje, że różnego rodzaju inklinacje płyną w różnych kierunkach, nie podlega wpływowi zasady wrogości i psucia się, przenika wszystko i jest odziany w zasadę uniwersalnego stwarzania i wieczności bez początku, środka i końca.
To, co powiedziałem, ma poparcie w autorytecie pism. Śruti stwierdzają, że na początku nie było ani dnia, ani nocy. Nie było ani czegoś (sat), ani niczego (asat). Była tylko pierwotna ciemność w formie wszechświata i ona jest nocą Narajany o uniwersalnej formie. Takie jest znaczenie słowa pierwotna ciemność’.
Kryszna kontynuował: ‘O Ardżuna, z Puruszy noszącego imię Hari, który wyłonił się z pierwotnej ciemności mając za swego rodzica Brahmana, wypływa Bycie zwane Brahmą.
b. O Agnim i Somie będących substancją wszechświata wypływających z oczu Brahmy jeszcze przed stworzeniem żywych istot
Brahma pragnąc stwarzać żywe istoty powoduje, że z jego oczu wypływają Agni (ogień, konsument Somy podczas rytuałów ofiarnych i usta bogów) i Soma (napój bogów uzyskiwany podczas rytuałów ofiarnych utożsamiany z eliksirem nieśmiertelności). Następnie, gdy żywe istoty zaczęły być tworzone, pojawiły się w właściwym porządku najpierw jako bramini i później jako wojownicy.
c. Soma jest Brahmą, bramini są Somą, wojownicy są Agni
On, który rozpoczął życie jako Soma był nikim innym, lecz Brahmą, a ci, którzy urodzili się jako bramini, byli faktycznie Somą. Ten, kto rozpoczął życie jako wojownik, był faktycznie Agnim.
3. O mocy braminów, na której bazuje wszechświat, która jest zrobiona z Agni i Somy zjednoczonych razem
a. Bramini przewyższają swą energią wojowników
Bramini zostali obdarzeni wyższą energią od wojowników. Wyższość braminów w stosunku do wojowników jest atrybutem, który manifestuje się na całym świecie. Przejawia się to w ten sposób, że jeśli chodzi o ludzi, to bramini reprezentują to, co w stwarzaniu jest najstarsze, przed nimi nie zostało stworzone nic, co by ich przewyższało. Ten, kto ofiaruje braminowi jedzenie, jest widziany jak ten, kto wlewa rytualną libację (Somę) do płonącego ognia, aby zadowolić bogów.
Po uporządkowaniu rzeczy w ten sposób stworzenie żywych istot przez Brahmę zostało zrealizowane. Utrzymuje on wszystkie trzy światy w istnieniu nadając wszystkim stworzonym istotom ich odpowiednie miejsca’.
b. Agni jest hotarem (kapłanem-ofiarnikiem recytującym mantry) i dobroczyńcą wszechświata
Kryszna kontynuował: ‘O Ardżuna, deklaracja potwierdzająca to, co zostało wyżej powiedziane pojawia w Mantrach należących do śruti: «O Agni, ty jesteś hotarem (ofiarnikiem, najwyższym kapłanem recytującym mantry) podczas rytuałów ofiarnych i dobroczyńcą wszechświata. Jesteś dobroczyńcą bogów, Ojców i wszystkich światów». Autorytatywne potwierdzenie jest również w tych stwierdzeniach: «O Agni, jesteś hotarem we wszechświecie i w rytuałach ofiarnych. Jesteś źródłem tego¸ że bogowie i Ojcowie czynią dobro na rzecz wszechświata».
Agni jest faktycznie ofiarnikiem recytującym mantry (hotar) i wykonawcą rytuałów ofiarnych. Jest Brahmanem (kosmicznym duchem, modlitwą) ofiary. Żadna rytualna libacja nie może być wlewana do ofiarnego ognia bez recytacji mantr, tak jak nie może być umartwień bez osoby, która je praktykuje. Bogowie, Ojcowie i riszi są czczeni poprzez wlewanie rytualnej libacji do ognia i recytowanie mantr. «O Agni, ty jesteś uważany za hotara w rytuałach ofiarnych. Jesteś wszystkimi innymi mantrami wyznaczonymi dla rytów homa wykonywanych przez ludzi».
c. Bramini pełniący rolę hotara w rytuałach ofiarnych wykonywanych dla innych są jak Agni, który jest Wisznu przenikając wszystko
Obowiązkiem braminów jest asystowanie w rytuałach sponsorowanych przez innych, podczas gdy dwie pozostałe kasty, wojowników i waiśjów, które należą do grupy duchowo odrodzonych lub podwójnie urodzonych, nie mają takiego samego obowiązku. Stąd bramini są jak Agni, który stoi na straży rytuałów ofiarnych. Wykonywane przez braminów rytuały ofiarne wzmacniają siłę bogów. Bogowie wzmocnieni w ten sposób powodują, że ziemia rodzi owoce i stąd utrzymuje przy życiu wszystkie żywe istoty dostarczając im pożywienia. Te same rezultaty, które otrzymuje się poprzez rytuały ofiarne, można uzyskać poprzez usta braminów. O osobie, który ofiaruje braminowi jedzenie mówi się, że wlewa libację do świętego ognia w celu zadowolenia bogów. W ten sposób bramini są widziani jako Agni.
Ci, którzy zdobyli mądrość, oddają cześć Agni. Agni jest przenikającym wszystko Wisznu. Wchodząc do wszystkich żywych istot podtrzymuje ich życiowe oddechy.
d. Bramini prowadząc rytuały ofiarne podtrzymują istnienia świata i zapewniają szczęście ich mieszkańcom
W tym kontekście cytuje się wiersz, który nucił Sanatkumara: «Brahma tworząc wszechświat najpierw stworzył braminów. Bramini poprzez studiowanie Wed zdobywają nieśmiertelność i udają się do nieba. Inteligencja, mowa, działanie, religijne praktyki, wiara i umartwienia braminów podtrzymują zarówno niebo, jak i ziemię tak jak pętle ze sznurków podtrzymują naczynie z mlekiem.
Tak jak nie ma obowiązku, który stałby wyżej od Prawdy i nikt nie zasługuje na większą cześć niż matka, tak nikt nie jest bardziej kompetentny w zapewnieniu szczęścia na tym i tamtym świecie od bramina.
Mieszkańcy tych regionów, gdzie bramini nie otrzymują odpowiednich środków do życia, doświadczają niedoli. Tam woły nie służą ludziom i nie ciągną pługów, tam nikt nie ubija mleka, aby otrzymać masło. Pomyślność opuszcza te regiony i ludzie zamiast cieszyć się błogosławieństwem pokoju, oddają się kradzieży i rozbojowi».
4. O najwyższej pozycji braminów wśród wszystkich stworzonych przedmiotów
Kryszna kontynuował: ‘O Ardżuna, zostało stwierdzone w Wedach, Puranach i innych pismach mających autorytet, że bramini, którzy są duszami wszystkich żywych istot, stwórcami wszystkich przedmiotów i którzy są tożsami z wszystkimi istniejącymi przedmiotami, wypłynęli z ust Narajany. Zaiste, zostało stwierdzone, że po raz pierwszy bramini pojawili się w czasach, gdy ten wielki spełniający życzenia Bóg zaprzysiągł milczenie praktykując umartwienia, podczas gdy inne kasty wyłoniły się z braminów. Bramini stoją ponad bogami i asurami, gdyż zostali stworzeni przeze mnie w mojej nieopisywalnej formie Brahmy. To dzięki łasce braminów wojownicy są zdolni do posiadania wiecznej i niezniszczalnej Ziemi za żonę i czerpania z tego przyjemności. Moc braminów jest zrobiona z Agni i Somy zjednoczonych razem. Wszechświat opiera się na tej mocy, czyli opiera się na Agni i Somie zjednoczonych razem’ ”.
