Opowieść 220:
O Agnim, który jest wszystkimi bogami w jednym i o złocie będącym jego substytutem
opowiada
Barbara Mikołajewska
na podstawie fragmentów Mahābharāta,
Anusasana Parva, Part 2, Section LXXXV (fragmenty),
w angielskim tłumaczeniu z sanskrytu Kisari Mohan Ganguli,
URL: http://www.sacred-texts.com/hin/m06/index.htm
Spis treści
2. O tym, jak podczas ofiary Śiwy z ognia, gdzie Brahma wlał swe nasienie, wypłynęły żywe istoty
3. O sporze co do tego, do kogo należą powstałe z ognia żywe istoty, i rozwiązaniu go przez Brahmę
4. O identyczności Agni z wszystkimi bogami i o złocie jako jego substytucie
Wasiszta rzekł: „O Paraśurama, riszi, którzy zdobyli wiedzę i kierują się autorytetem Wed, mówią, że Agni jest wszystkimi bogami w jednostkowej jaźni. Pierwszy Stwórca wszechświata zadeklarował, że Agni jest Najwyższym Brahmą, który jest wieczny i spełnia wszystkie życzenia. Jest to zaprawdę wielka tajemnica”.
(Mahābharāta, Anusasana Parva, Part 2, Section LXXXV)
1. O ofierze Śiwy podczas której Śiwa zawarł w sobie wszystkie formy i wlał je do swej jaźni mając Agni za swą duszę
Bhiszma rzekł: „O Judhiszthira, powtórzyłem tobie rozmowę mędrca Wasiszty z Paraśuramą o potędze złota, które narodziło się z nasienia Agni (ognia) tożsamego z nasieniem Śiwy, którego niewielka ilość upadła na ziemię. Mędrcy twierdzą, że złoto jest substytutem Agni i że Agni jest faktycznie wszystkimi bogami w jednym, tożsamym z Śiwą i Brahmą. W tym kontekście posłuchaj opowiadania o tym, co riszi Wasiszta powiedział Paraśuramie o wielkiej ofierze wszystkiego (wszystkich form) wykonanej przez Śiwę na samym początku i o tym, jak z tej ofiary dzięki działaniu Śiwy, Agni i Brahmy wyłoniły się ponownie nowe formy (żywe istoty) i powstał nowy świat. W opowieści tej sławi się ofiarę Śiwy, potęgę Agni, z którego wypłynęły żywe istoty i uczynek Brahmy, który w momencie gdy bogowie zaczęli się spierać o to, czyje są to dzieci, podzielił pierwsze stworzone żywe istoty między Agni, Śiwę i siebie. Dzięki tej decyzji Brahmy różne formy zaczęły ponownie mnożyć się i zaludniać świat.
Wasiszta kontynuował: ‘O Paraśurama, posłuchaj opowieści znanej pod nazwą brahmadarśana, która dotyczy wielkiego czynu dziadka wszechświata Brahmy utożsamianego z Najwyższą Duszą i która jest mi znana od najdawniejszych czasów.
W odległych czasach Rudra (Śiwa) przygotował ryt ofiarny, znany jako ofiara wszystkiego. Na ryt ten prowadzony przez Rudrę, który na tą okazję przybrał formę Waruny, przybyli liczni mędrcy i asceci oraz bogowie z Agnim na czele. Przybyły tam również w swych ucieleśnionych formach wszystkie gałęzie Wed (angi), na których opiera się ofiara, mantry waszaty, wszystkie jadżusy i samany, Rigweda ozdobiona regułami prawidłowej wymowy, Upaniszady, lakszany (pomyślne znaki), reguły rządzące interpretacją znaczenia słów (sury), nuty uporządkowane w rzędach, święta sylaba om, reguły gramatyczne dotyczące samogłosek (nigraha i pragraha) i wszystkie razem zamieszkały w oku Mahadewy. Przyszła tam również przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, zamieszkując w Śiwie, i wówczas ten potężny Pan wszystkiego dokonał libacji z samego siebie do swej jaźni. Zaiste, spowodował, że ofiarowanie wielorakiej formy wyglądało niezwykle pięknie.
Mahadewa jest niebem, firmamentem, ziemią i nieboskłonem, jest Panem ziemi i jego władza obejmuje wszystkie przeszkody. Jest obdarzony pomyślnością i jest tożsamy z bogiem ognia Agnim. Jest nazywany tysiącem imion. Jest Brahmą, Śiwą, Rudrą, Waruną, Agnim i Pradżapatim. Jest łaskawym Panem wszystkich żywych istot (Paśupati). Podczas tej ofiary wszystkiego wszystko zjednoczyło się z nim: zarówno ofiara w swej wcielonej formie, jak i umartwienia, małżeńskie ryty, niewzruszona w swych obrzędach bogini Diksza, poszczególne kierunki przestrzeni razem z ochraniającymi je bogami, żony wszystkich bogów, ich córki i niebiańskie matki. Patrząc tę ofiarę wielkiego Mahadewy, który przybrał formę Waruny, wszyscy w nim zgromadzeni byli bardzo zadowoleni’.
2. O tym, jak podczas ofiary Śiwy z ognia, gdzie Brahma wlał swe nasienie, wypłynęły żywe istoty
Wasiszta kontynuował: ‘O Paraśurama, ofiara wszystkiego do świętego ognia, która została rozpoczęta, była kontynuowana. Brahma pełnił w niej funkcję hotara i dokonywał libacji do ognia. Gdy to czynił, owładnęła nim żądza i upuścił swe życiowe nasienie. Zebrał je ofiarną łyżką i wlał do ognia jak ofiarne masło wypowiadając odpowiednie mantry i z tego nasienia powstały cztery porządki żywych istot.
Nasienie Brahmy miało trzy atrybuty: sattwy (jasność, dobro), radżasu (namiętność) i tamasu (ciemność). Z tamasu wypłynęły wszystkie istoty nieruchome, a z radżasu wszystkie ruchome wyposażone w zasadę pravritti (religijnego działania). Element sattwy z kolei wszedł do obydwu wyżej wymienionych rodzajów istnień. Atrybut ten ma bowiem naturę tedżas lub światła, jest tożsamy z rozumieniem, czyli buddhi i przenika wszystko. Jest wieczną i nieskończoną przestrzenią, uniwersalną formą. Atrybut sattwy jest więc obecny we wszystkich żywych istotach i jest tożsamy ze światłem, które wskazuje, co jest dobre i co jest złe.
Gdy nasienie Brahmy zostało wlane do ognia ofiarnego, z ognia wypłynęły trzy istnienia. Były to trzy osoby płci męskiej odziane w ciała, które były rezultatem warunków, w których zaistniały. Pierwsza wypłynęła z płomieni ognia noszących nazwę bhrig (trzaski płonących płomieni) i stąd otrzymała imię Bhrigu. Druga wypłynęła z rozpalonego drewna opałowego zwanego angara (węgiel drzewny) i stąd otrzymała imię Angiras. Trzecia z kolei wypłynęła ze sterty wygasłego drewna i otrzymała imię Kawi (mędrzec).
Z płomieni ofiarnego ognia oprócz Bhrigu wypłynęła jeszcze inna osoba o imieniu Marici. Następnie z Marici wypłynął Kaśjapa. Ze źdźbeł trawy kuśa użytej w tej ofierze wypłynęli mędrcy o wielkości kciuka o imieniu Walakhiljowie. Z tej samej trawy kuśa wypłynął Atri. Z wypalonego popiołu wypłynęli z kolei wszyscy ci odrodzeni duchowo riszi o imieniu Waikhanasowie, którzy zdobyli owoc ascezy, są oddani wedyjskiej wiedzy i mają jeszcze inne wspaniałe zalety. Z oczu Agni wypłynęli aświnowie o wielkiej urodzie, a z jego uszu Pradżapatiowie. Z por w ciele Agni wypłynęli riszi, z jego potu uczeni mężowie, a z jego siły umysł.
Kawałki drewna utrzymujące ogień przy życiu są nazywane miesiącami. Wątroba Agni jest nazywana nocą i dniem, a jego ostre światło jest nazywane jednostką czasu muhurta. Krew Agni jest widziana jako źródło Rudrów. Z jego krwi wypływają również bogowie zwani Maitradewata, którzy są w barwie złota. Z dymu wypływają Wasuowie, z płomieni Rudrowie oraz dwunastu Aditjów o wielkiej jasności. Planety, konstelacje i różne gwiazdy ustawione na różnych orbitach na firmamencie są uważane za rozżarzone ogniem węgle. Riszi, którzy zdobyli wiedzę i kierują się autorytetem Wed, mówią, że Agni jest wszystkimi bogami w swej jednostkowej jaźni. Pierwszy Stwórca wszechświata zadeklarował, że Agni jest Najwyższym Brahmą, który jest wieczny i spełnia wszystkie życzenia. Jest to zaprawdę wielka tajemnica’.
3. O sporze co do tego, do kogo należą powstałe z ognia żywe istoty, i rozwiązaniu go przez Brahmę
Wasiszta kontynuował: ‘O Paraśurama, po wszystkich tych narodzinach, o których tobie opowiedziałem, Mahadewa, który podczas tej ofiary przybrał formę Waruny i miał Agni za swą duszę, rzekł: «O bogowie błądzący po nieboskłonie, ta wspaniała ofiara wszystkiego jest moja. W tej ofierze jestem (noszę imię) Grihapati (gospodarz). Te trzy istnienia, które najpierw wypłynęły z ofiarnego ognia, należą więc do mnie i powinny być uważane za moje potomstwo. Pamiętajcie o tym. Są one owocami tej ofiary!»
Agni rzekł: «O bogowie, to potomstwo wypłynęło z moich członków. Wszystkie te istnienia są zależne ode mnie jako przyczyny ich narodzin. Należy więc uznać je za moje dzieci. Mahadewa w formie Waruny myli się w tej sprawie».
Dziadek wszechświata, Brahma rzekł: «O bogowie, te dzieci są moje! To życiowe nasienie, które wlałem do ognia ofiarnego należało do mnie. To ja jestem wykonawcą tej ofiary i wlałem do ognia ofiarnego to nasienie, które pochodzi ode mnie. Owoce należą zawsze do tego, kto posiał nasiona. Główną przyczyną tych narodzin jest moje nasienie!»
Bogowie schylając przed Brahmą z szacunkiem głowę i stojąc przed nim z pobożnie złożonymi dłońmi, rzekli: «O Brahma, my wszyscy, jak i cały wszechświat ruchomych i nieruchomych stworzeń jesteśmy twoim potomstwem. Niech jednakże zostanie spełnione życzenie Agni i Mahadewy, aby to potomstwo należało do nich!»
W rezultacie tej prośby bogów Mahadewa w formie Waruny otrzymał za syna pierworodnego Bhrigu o słonecznym blasku. Następnie Brahma, który zna Prawdę w odniesieniu do wszystkiego, uznał, że Angiras powinien stać się synem Agni, a za swego syna uznał Kawi. Stąd Bhrigu, który jest uważany za jednego z Pradżapatich zaangażowanych w rozmnażanie żywych istot w celu zaludnienia ziemi, jest znany jako potomek Waruny. Z kolei obdarzony wszelką pomyślnością Angiras był nazywany potomkiem Agni, a słynny Kawi był znany jako syn Brahmy.
Bhrigu i Angiras, którzy wypłynęli z płomieni i paliwa Agni, stali się ojcami rozległych ras i plemion na świecie. Zaiste, Bhrigu, Angiras i Kawi są uważani za Pradżapatich i ojców rozmaitych ras i plemion zamieszkujących świat. Wszyscy są ich dziećmi.
Bhrigu miał siedmiu synów, którzy byli mu równi w zasługach i osiągnięciach. Ich imiona to Cjawana, Wadżrasirszan, Suczi, Urwa, Śukra, Wibhu, Sawana. Razem było ich siedmiu. Będąc synami Bhrigu, należą do rodu o nazwie Bhargawa. Noszą również nazwę Warunów z tego powodu, że Bhrigu został zaadoptowany przez Mahadewę w formie Waruny. Ty sam Paraśurama należysz do rodu Bhrigu.
Angiras miał ośmiu synów znanych również pod imieniem Warunów. Oto ich imiona: Brihaspati, Utathja, Pajasja, Santi, Dhira, Wirupa, Samwarta, Sudhanwan. Tych ośmiu jest widzianych również jako potomkowie Agni. Wolni od wszelkiego zła, są oddani wyłącznie wiedzy.
Kawi miał również ośmiu synów znanych pod nazwą Warunów, którzy dobrze wróżący z natury znali Brahmana. Ich imiona to: Kawi, Kawja, Dhrisznu, Uśanas o wielkiej inteligencji, Bhrigu, Wiradża, Kasi i Urga znający wszystkie obowiązki. Oni zaludnili cały świat.
Wszyscy oni nosili imię Pradżapatich i zaludnili świat licznym potomstwem. Cały świat został więc zaludniony przez potomstwo Bhrigu, Angirasa i Kawi. Potężny i Najwyższy Pan Mahadewa, który w swej ofierze przybrał formę Waruny, przyjął również za synów zarówno Angirasa, jak i Kawi. Stąd ci dwaj są znani pod nazwą Warunów. Później Agni, bóg o ognistych płomieniach i nosiciel ofiary, przyjął za syna Angirasa i stąd wszyscy potomkowie Angirasa są znani również jako należący do rodu Agni.
W starożytnych czasach zadowolony z wszystkich bogów dziadek wszechświata Brahma rzekł: «O bogowie, niech Bhrigu, Angiras i Kawi oraz ich potomkowie uratują was wszystkich. Niech oni wszyscy staną się ojcami potomstwa zaludniającego ziemię i niech praktykują umartwienia. Niech dzięki waszej łasce uratują wszechświat przed byciem bezludną pustynią. Niech staną się tymi, którzy dali początek i utrzymują w istnieniu wszystkie rasy i plemiona i niech zwiększają ich energię. Niech staną się gruntownymi znawcami Wed i niech dokonają wielkich czynów. Niech dostarczają wsparcia celowi bogów i niech niosą ze sobą pomyślność. Niech staną się założycielami rozległych ras i plemion. Niech praktykują umartwienia, niech będą oddani brahmacarji i niech będą wielkimi mędrcami».
Bogowie rzekli: «O dziadku wszechświata, zarówno my, jak i wszyscy inni będziemy twoim potomstwem. Jesteś Stwórcą zarówno bogów, jak i braminów. Marici będzie twoim pierwszym synem. Zarówno my sami, jak i wszyscy ci, którzy są nazywani Bhargawa będą twoimi potomkami. Mając ten fakt na uwadze będziemy sobie nawzajem pomagać i wspierać się. W ten sposób wszystko będzie mnożyć swe potomstwo, mając ciebie za Stwórcę na początku każdego stwarzania, które następuje po zniszczeniu całego wszechświata».
Brahma rzekł: «O bogowie, jestem z was zadowolony, niech więc będzie tak, jak mówicie». I po wypowiedzeniu tych słów Brahma powrócił do swego zwykłego miejsca pobytu’.
4. O identyczności Agni z wszystkimi bogami i o złocie jako jego substytucie
Wasiszta kontynuował: ‘O Paraśurama, opowiedziałem tobie o tym, co według niektórych wydarzyło się w odległych czasach na samym początku stwarzania podczas ofiary wielkiego Mahadewy, który zawierając w sobie wszystko, wlał samego siebie do swej jaźni, mając Agni za swoją duszę i który ze względu na cele swej ofiary przybrał formę Waruny. Opowiedziałem tobie również o pochodzeniu złota i oczyszczającej mocy daru złota. Posłuchaj raz jeszcze o potędze Agni i mocy złota. Agni jest wszystkimi bogami w jednym. Jest Brahmą, Paśupatim, Sarwą, Rudrą i Pradżapatim. Złoto narodziło się z jego nasienia i jest z nim identyczne. W sytuacji gdy ogień potrzebny w rycie ofiarnym jest nieosiągalny, złoto może zostać użyte jako jego substytut. Osoba, która wie, że złoto jest z ogniem tożsame, powinna położyć grudkę złota na trawie kuśa i dokonać libacji z ofiarnego masła na nią. Tak zostało stwierdzone w Wedach. Bóg ognia jest również zadowolony, gdy dokonuje się libacji do mrowiska, prawego ucha osła, wody w świętych brodach (tirtha), kawałek doskonale równej ziemi i rękę bramina, uważając ją za źródło swego nasycenia, jak i nasycenia bogów. Bogowie uważają Agni za swoje miejsce schronienia i są mu oddani. Agni, który jest ustami bogów, ukazał się wypływając z Brahmy, a z Agni wypłynęło złoto, będąc z nim tożsame. Stąd mówi się, że te prawe osoby, które obdarowują bramina złotem, obdarowują go wszystkimi bogami.
Osoba, która czyni dar złota, realizuje bardzo wysoki cel, zdobywając regiony o płomiennym blasku. Zaiste, staje się królem królów w niebie. Czyniąc dar złota o poranku zgodnie z nakazanym obrządkiem, recytując właściwe mantry i realizując określone śluby, zdoła uniknąć przeraźliwych skutków zapowiadanych w koszmarnych snach i oczyści się z wszystkich grzechów. Zdoła również zrealizować wszystkie swoje pragnienia. Czyniąc dar złota w południe, niszczy wszystkie swoje przyszłe grzechy, a czyniąc taki dar o zmroku, zdobywa miejsca pobytu w regionach Brahmy, boga wiatru, Agni, Somy i Indry.
Ten, kto czyni dar złota zdobywa sławę na tym świecie i po oczyszczeniu się z grzechów przebywa w niebiańskich regionach w stanie szczęśliwej ekstazy. Zaiste, taki człowiek zdobywa wiele regionów szczęśliwości i nikt mu nie dorówna chwałą. Zdolny do poruszania się wszędzie mocą swej woli, nigdy nie opadnie na ziemię i będzie się nimi cieszył przez całą wieczność. Chwała, którą zdobywa, jest prawdziwie wielka. Mówi się o nim, że jest tożsamy z Agni. Dar złota przynosi wielkie szczęście i prowadzi do zdobycia tych zasług i osiągnięć, których ktoś szuka, idąc drogą religii pravritti i oczyszczając serce’.
Wasiszta zakończył swe nauki, mówiąc: ‘O Paraśurama, opowiedziałem tobie o mocy złota i potędze Agni, z którego nasienia narodziło się złoto. Pouczyłem cię również o zasługach, jakie przynosi dar złota. Mając to w pamięci nie zapominaj nigdy o czynieniu takiego daru i oddawaniu czci Agni’ ”.
Bhiszma zakończył swe opowiadanie mówiąc: „O Judhiszthira, po wysłuchaniu nauk wielkiego riszi Wasiszty, Paraśurama uczynił dar złota zgodnie z nakazanym obrządkiem, obdarowując nim braminów i w ten sposób oczyścił się z grzechów. Uczyń więc to samo. Czyniąc taki dar oczyścisz się z grzechów”.
