Bogini uwięziona w lustrze
Oryginalny tytuł angielski: Victimage in
the Kojiki of Japan
Barbara Mikolajewska współpraca: F.E.J. Linton
| Copyright © 2005 by |  , New Haven, CT 06511-2208 USA. | |
| Wydanie I internetowe. Wszelkie prawa zastrzeżone. | ||
Uwaga! Zachowano japońską pisownie „romanji” nazw i imion japońskich.
Część I
W
miejscu, w którym rozpoczął się świat
Rozdział 3
Oddawanie czci Ama-terasu
Wspominana
już jaskinia Amano-Iwato, czyli Kamienne Wrota do Nieba, z której
słoneczna bogini Ama-terasu została swego czasu skutecznie wywabiona i ponownie
osadzona na niebie, jak i jaskinia Gyobo Iwaya, gdzie osiem setek bóstw zebrało
się, aby uknuć plan wywabienia jej z jaskini, leżą niedaleko siebie po
przeciwnych stronach niebiańskiej rzeki Amano-Yasugawara, w gęsto zalesionym
rezerwacie, gdzie od zamierzchłych czasów znalazła dla siebie miejsce
shintoistyczna świątynia Amano-Iwato Jinja. Przyjmując swą nazwę od imienia
jaskini, w której schowała się Ama-terasu – i w której w związku z tym jej duch
w jakiś sposób ciągle przebywa – świątynia ta zamanifestowała swój cel
sprawowania opieki nad jaskinią i oddawania czci Ama-terasu. Faktycznie,
świątynia ta zamiast dostarczać kwatery shintai, czyli świętemu
przedmiotowi, w którym rezyduje duch kami, położonej centralnie tuż za
ołtarzem w jej głównym budynku, traktuje całą jaskinię Amano-Iwato jako shintai,
czyli święty przedmiot wypełniony ciągle obecnością Ama-terasu.
Po wejściu na teren świątynny, minięciu
studzienki służącej ablucjom, kolejnych torii, i granitowego posążku
Tajikarao (panel 1) i po dotarciu do głównych budynków świątyni (panele 2-4),
niewtajemniczony turysta-pielgrzym, zaglądając do wnętrza świątyń, nie może
oprzeć się wrażeniu, że to, co widzi niezwykle przypomina wnętrze budynku Kagury-den,
gdzie poprzedniego dnia oglądał przedstawienie Yokagury. Co więcej
kojarzy się to ze świętą otwartą przestrzenią znajdującą się przed wejściem do
jaskini Amano-Iwato, gdzie w mitycznych czasach została wykonana pierwsza kagura.
We frontowej części budynku przed głównym wejściem ozdobionym rzędem kolumn
(panel 2) znajduje się duża skrzynia ofiarna, do której wierni wrzucają drobne
monety, mająca po swej prawej stronie ogromny bęben, podobny do tego, który
akompaniował tańcom Yokagury i różdżkę puryfikującą (panel 2b). W głębi
za skrzynią ofiarną na ulokowanym centralnie stole-ołtarzu, obok ofiary z
jedzenia i z tyłu za gohei stoi okrągłe lustro (panel 2c, d), jakby gotowe ponownie
uchwycić ducha słonecznej bogini, gdy wyjrzy z jaskini, jak to uczyniło lustro
ujawnione podczas przedstawienia Yokagury wewnątrz teatralnej dekoracji-jaskini,
gdy Tajikarao usunął tarasujący wejście do jaskini głaz. Podobnie wewnątrz
sąsiadującego budynku innej świątyni (panel 4), gdzie panuje głęboki półmrok,
niewielki promień światła widoczny w ciemności (panel 4b) okazuje się być
niewielkim oknem skierowanym prawdopodobnie w kierunku jaskini Amano-Iwato, ze
stojącym przed nim lustrem promieniującym światłem (panel 4c,d), robiąc
wrażenie powtarzania tego, co oryginalnie wydarzyło się u stóp tej jaskini w
ciemnościach i zimnie, gdy starożytni bogowie zebrali się razem, aby oglądać
taniec Amë-nö-uzume i jego cudowny skutek. Cały kompleks świątynny Amano-Iwato
Jinja zdaje się być jakby gotowy do powtórzenia w dowolnym momencie w formie Yokagury
oglądanej przez niezbędnych widzów, całe to odległe wydarzenie, mając nadzieję
na uzyskanie podobnego cudownego skutku.
Panel 1. Amano-Iwato Jinja: teren
świątynny
|
a
|
b
|
c
|
|
d
|
e
|
f
|
a.
Pierwsza torii ozdobiona świętym sznurem shimenawa zawieszonym
między jej kolumnami oddzielająca symbolicznie świat sacrum od świata profanum;
b.
studzienka służąca ablucjom udekorowana sznurem shimenawa;
c.
jedna ze starych kamiennych latarni umieszczonych wzdłuż drogi wewnętrznej prowadzącej
do budynków sanktuarium;
d.
kamień przewiązany świętym sznurem;
e.
granitowy posążek Tajikarao trzymającego nad głową głaz wyrwany z jaskini
Amano-Iwato;
f. informacja o przedstawieniu Yokagury.
Panel 2. Amano-Iwato Jinja: zewnątrz i
wewnątrz pierwszej świątyni
|
a
|
b
|
c
|
d
|
a.
Widok na wejście do budynku pierwszej świątyni; w centrum skrzynia ofiarna, a
po prawej stronie wielki bęben;
b.
zbliżenie na wielki bęben i stojącą przed nim różdżkę służącą do puryfikacji;
c.
wnętrze świątyni: lustro stojące za okratowanym oknem przed którym stoi gohei
wskazująca na obecność kami;
d.
wnętrze świątyni: widok na cały ołtarz na którym obok wspomnianego lustra i gohei
stoi ofiara jedzenia i picia, mając po swych dwóch stronach wizerunki zwierząt
(prawdopodobnie shishi, mityczne zwierze nazywane strażnikiem bramy).
Panel 3. Amano-Iwato Jinja: zewnątrz i
wewnątrz drugiej świątyni
|
a
|
b
|
a.
Widok na drugi budynek świątyni (front), przylegający do pierwszego;
b.
wnętrze świątyni: lustro i ofiarę jedzenia i picia.
Panel 4. Amano-Iwato Jinja: zewnątrz i
wewnątrz trzeciej świątyni
|
a
|
b
|
c
|
d
|
a.
Widok ogólny na trzeci budynek świątyni (po lewej stronie);
b, c.
widok na światło odbijające się w lustrze stojącym przy tylnej ścianie w
ciemnym wnętrzu budynku;
d.
zbliżenie na stojące przed oknem lustro.
Wąska
leśna ścieżka wijąca się wzdłuż koryta niebiańskiej rzeki Amano-Yasugawara
(panel 5) pozwala w ciągu piętnastu minut pokonać dystans między głównym
kompleksem świątynnym Amano-Iwato Jinja a świętą jaskinią Gyobo Iwaya.
W końcu po minięciu wzdłuż drogi
drogowskazu wskazującego miejsce, w którym w przybliżeniu leży jaskinia
Amano-Iwato niedostępna dla zwykłego turysty, przed oczami spacerującego
ukazuje się wyraźny otwór drugiej jaskini, a zawieszony wszerz święty sznur
shimenawa i mijane torii sygnalizują niezawodnie koniec drogi i
obecność świętej jaskini Gyobo Iwaya (panel 5c). Jeszcze przed pierwszą torii
jak i wewnątrz jaskini teren po obu stronach wąskiej ścieżki prowadzącej w głąb
jest ozdobiony niezliczoną ilością niewielkich kopców lub wieżyczek zbudowanych
z ustawionych jeden na drugim kamieni (panel 6) przynoszonych tutaj specjalnie
przez wiernych, którzy w ten sposób chcą oddać cześć przybywającym w jaskini kami,
i zapewnić sobie realizację swej modlitwy.
W
głębi jaskini, otoczone przez te zbudowane z kamieni wieżyczki, znajdują się
dwa niewielkie charakterystyczne budynki shintoistycznej świątyni, z których
jeden znajdujący się głęboko wewnątrz jaskini jest dla odwiedzającego
niedostępny, podczas gdy drugi wysunięty bardziej do przodu jest wyraźnie
widoczny w słabym świetle kamiennych lamp (panel 7), a w jego wnętrzu
umieszczono jeszcze jedno charakterystyczne okrągłe lustro, ofiarę jedzenia i
wody oraz różdżkę gohei, czyli, jak się wkrótce dowiemy, analizując Kojiki,
przedmioty zebrane swego czasu przez osiem setek bóstw, którzy zebrali się w
tej jaskini, aby zastanowić się nad sposobem wywabienia słonecznej bogini ze
znajdującej się niedaleko stąd jaskini Amano Iwato.
Panel 5. Droga wiodąca do jaskini Gyobo
Iwaya.
|
a
|
b
|
c
|
a.
Niebiańska rzeka Ama-no-Yasugawara;
b.
niebiański most;
c. ogólny widok na jaskinię Gyobo Iwaya.
Panel 6. Kamienne wieżyczki wewnątrz
jaskini Gyobo Iwaya.
|
a
|
b
|
c
|
a.
Widok na torii;
b. ścieżka
prowadząca w głąb jaskini;
c.
wieżyczki zrobione z drobnych kamieni.
Panel 7. Wewnątrz jaskini Gyobo Iwaya.
|
a
|
b
|
c
|
a.
Latarnia;
b.
sanktuarium wewnątrz jaskini;
c.
widok na lustro stojące za kratą tuż przed sanktuarium.
W tym miejscu należy wyjaśnić, że choć
lustra, które napotkaliśmy podczas przedstawienia Yokagury i wewnątrz
świątyń Amano-Iwato i Gyobo Iwaya pozostają w jakimś związku ze słoneczną boginią
Ama-terasu i z oryginalnym lustrem, które swego czasu zostało wyprodukowane na
rozkaz ośmiu setek bóstw przez „niebiańską-tnącą-kamień boginię”
(Isi-köri-dome-nö-mikötö), i w którym został uwięziony duch Ama-terasu, to
jednak nie oddaje się im specjalnej czci, i traktuje się je jedynie jako
dekorację. Inaczej ma się sprawa z oryginalnym lustrem, które posiada wszystkie
duchowe atrybuty słonecznej bogini, i służy jako jej ziemska duchowa kopia,
którą sama bogini powierzyła swemu wnukowi Ninigi, łącznie z dwoma innymi
cesarskimi regaliami, gdy rozkazała mu, aby zstąpił na ziemię w celu objęcia
nad nią rządów. Wszystkie trzy cesarskie regalia miały legitymizować jego prawo
do władzy nad ziemią, a lustro miał czcić tak jak czci samą Ama-terasu.
Zwierciadło
to, przebywające razem z Ninigi w jego pałacu, zostało w końcu przekazane jego
prawnukowi Jimmu, gdy wyruszył on z wyspy Kyushu na wyspę Honshu, aby zostać
pierwszym cesarzem Japonii z linii Yamatö, i następnie było przechowywane w
sanktuarium w cesarskim pałacu, gdzie kolejni cesarze kontynuowali wykonywanie
świętych rytów zgodnie z nakazem, który Ama-terasu dała swemu wnukowi Ningi.
Niektóre z tych rytów musiały być wykonane osobiście przez cesarza, który
pełnił rolę najwyższego kapłana i pośrednika między Ama-terasu a swymi
podwładnymi. Każdy kolejny cesarz otrzymywał również swą cesarską władzę
bezpośrednio od samej słonecznej bogini poprzez wykonanie specjalnego rytu
osadzenia na tronie.
Jednakże,
jak głosi legenda, na początku pierwszego wieku naszej ery słoneczna bogini
zamanifestowała swą wolę, aby przenieść lustro, w którym rezyduje i całą
religijną praktykę z nim związaną z cesarskiego pałacu do Wielkiej Świątyni
zbudowanej w Ise (panel 8), i umieścić je w najświętszym sanktuarium
shintoistycznej świątyni Naikū (panel 8d), gdzie przebywa do dziś. Jest ono tak
święte i chronione przed zanieczyszczeniem, że zwykły pielgrzym nie może
przejść nawet przez bramę jego zewnętrznego ogrodzenia, a cóż dopiero spojrzeć
na lustro dozorowane bezpośrednio jedynie przez boginię
„bogatą-w-żywność-księżniczkę” (Töyö-ukë-bime-nö-kamï), która przebywa w
najświętszym sanktuarium znajdującej się niedaleko bliźniaczej shintoistycznej
świątyni Gekū (panel 8e).
Panel 8. Wielka Świątynia w Ise
|
a
|
b
|
c
|
|||
|
d
|
e
| ||||
a. Ise:
studzienka służąca ablucjom;
b. torii;
c.
shintoistyczna kapłanka oferująca pielgrzymom sake;
d.
noworoczni pielgrzymi przed zewnętrzną bramą świątyni Naikū;
e. noworoczni
pielgrzymi przed zewnętrzną bramą świątyni Gekū.
