Bogini uwięziona w lustrze
Oryginalny tytuł angielski: Victimage in
the Kojiki of Japan
Barbara Mikolajewska współpraca: F.E.J. Linton
Copyright © 2005 by | , | New Haven, CT 06511-2208 USA. |
Wydanie I internetowe. Wszelkie prawa zastrzeżone. |
Uwaga! Zachowano japońską pisownie „romanji” nazw i imion japońskich.
Część I
W
miejscu, w którym rozpoczął się świat
Rozdział 4:
Oddawanie czci wnukowi
Ama-terasu, Ninigi
Słoneczna
bogini Ama-terasu jest nierozerwalnie związana z miastem Takachicho z powodu
bliskiego sąsiedztwa jaskini Ama-Iwato, w której się schowała przed swym „demonicznym”
bratem, i z której została ostatecznie skutecznie wywabiona. W podobny sposób
jest z Takachiho związany jej wnuk Ninigi, pradziadek Jimmu, gdyż jak twierdzą Kojiki,
zstępując na ziemię na rozkaz Ama-terasu, aby przejąć władzę nad ziemią z rąk
ziemskiego bóstwa Opo-kuni-nusiego, dotknął po raz pierwszy ziemi na szczycie
góry Takachiho, który mieszkańcy miasta Takachiho identyfikują jako jeden z
dwóch bliźniaczych szczytów góry Futa-gami-yama położonej niedaleko na północ
od miasta. Ogromne znaczenie, jakie ma Ninigi dla Japonii wynika nie tylko
stąd, że przyniósł na ziemię lustro razem z nakazem, aby czcić je jak
Ama-terasu, lecz również stąd, że rozpoczął linię swych sławnych potomków,
zaczynając od swych synów Po-wori i Po-deri poprzez swego legendarnego prawnuka
Jimmu, pierwszego cesarza Japonii, aż po wiele następnych generacji cesarzy
Japonii, panujących aż po dziś dzień.
Nic
więc dziwnego, że shintoistyczna świątynia Kushifuru Jinja (panel 1) położona
na obrzeżach miasta w parku Takama-ga-hara została poświęcona Ninigi i jego
synom. Ninigi jest również tym kami, który jest przechowywany w
sanktuarium świątyni Takachiho Jinja (panel 2), chociaż, jak się dowiadujemy,
głównym kami tej świątyni jest jego prawnuk, straszy brat Jimmu, w
którego zamku, znajdującym się według Kojików w Takachiho, Jimmu przez
jakiś czas przebywał. Sam Ninigi jest więc jednym z licznych kami,
których przechowuje się w tej świątyni, choć większość z nich, za wyjątkiem
dwóch, jest związana z nim lub z jego prawnukiem Jimmu więzią krwi. Tych dwoje,
choć niezwiązani z Ninigi więzią krwi, pozostają w ścisłym związku z jego
zstępowaniem z nieba na ziemię. Są to ziemskie bóstwo Saruta-biko, które
pojawiło się na niebiańskim skrzyżowaniu dokładnie w momencie, w którym Ninigi
był gotów rozpocząć swe zstępowanie, oferując mu swe usługi jako przewodnika
zarówno podczas zstępowania jak i później na ziemi, oraz Ame-nö-uzume,
nieustraszony tancerz, która na rozkaz Ama-terasu wyszła pierwsza na
niebiańskie skrzyżowanie, aby spotkać Saruta-biko, i po rozpoznaniu jego
intencji, ewentualnie zachęcić Ninigi i towarzyszące mu bóstwa, do których sama
należała, aby zaakceptowali jego usługi. Po zakończeniu zstępowania i
przekazaniu Ningi władzy nad ziemią, Saruta-biko wyraził chęć powrotu do miejsca,
z którego pochodził, i Ningi w nagrodę za jego usługi rozkazał Ame-nö-uzume,
aby nie tylko mu towarzyszyła w powrocie, ale również przybrała jego nazwisko.
Z powodu tego wydarzenia w świątyni Takachiho Jinja mówi się o nich, i czci się
ich, jako parę małżeńską.
Na północny-zachód od Takachiho-miasta
znajduje się wulkaniczna góra Aso, u której stóp leży shintoistyczna świątynia
Aso Jinja, gdzie w sanktuarium świątyni przechowywany jest zarówno jeden z synów
Jimmu, jak i jego wnukowie oraz wspominane już kolektywne bóstwo zwane „osiem
setek bóstw”. Z kolei na południe od miasta znajdują się kopce-grobowce zwane
Saito Baru, z których jeden należy do Ninigi.
Grób mitycznego cesarza Jimmu nie znajduje
się jednak na wyspie Kyushu, lecz Honshu, niedaleko od starożytnego miasta
Nara, w centrum miasta Kashihara, gdzie również pod koniec dziewiętnastego
wieku zbudowano poświęconą mu świątynię Kashihara Jinja, chcąc wyraźnie oddawać
mu cześć w sanktuarium znajdującym się w niewielkiej odległości od miejsca, w którym
rzekomo spoczywa. Nie jest to jednak jedyna świątynia mu poświęcona, gdyż jak
się dowiadujemy, mityczny cesarz Jimmu jest również przechowywany w sanktuarium
świątyni Miyazaki Jinja w samej stolicy prefektury Miyazaki.
Jak widać, cała wschodnia wyżynna część
wyspy Kyushu jest przesiąknięta pozostałościami prehistorycznego okresu, w
którym rozpoczął się świat. Co więcej, jak się dowiadujemy, na wyspie Kyushu
istnieje jeszcze inne Takachiho. Nazwę tę bowiem nosi nie tylko miasto, ale
również pas górski położony w sporej odległości od miasta Takachiho na
północny-zachód od miasta Miyazaki, które samo leży jakieś osiemdziesiąt
kilometrów na południe od Nobeoki, sąsiadując z prefekturą Kagoshima.
Mieszkańcy górskiego pasma Takachiho są równie silnie przekonani, jak
mieszkańcy miasta Takachiho, że Ninigi zstąpił na ziemię na szczyt jednej z gór
w ich okolicy, niedaleko góry Kirishima, gdzie znajduje się shintoistyczna
świątynia Kirishima Jinja (panel 3). W tych górach przebywa równiż duch
Po-wori-nö-mikötö, najmłodszego syna Ninigi, i ojca Jimmu, który zgodnie z
legendą miał niegdyś w tych górach swój pałac.
Jak to zobaczymy w następnych rozdziałach,
Takachiho Yokagura w swej pełnej formie trzydziestu czterech tańców jest
oddawaniem czci wszystkim wymienionym mitycznym bohaterom i nie tylko nim.
Następny rozdział poświęcimy zarysowaniu szerszej perspektywy, w której należy
oglądać wspomniane przez nas bóstwa, ich działania i oddawanie im czci. Omówimy
czym są Kojiki, kami i na czym polega shintoistyczna praktyka
religijna.
Panel 1. Różne święte miejsca w parku
Takamaga-hara,:
a |
b |
c |
d |
e |
f |
a.
budynek shintoistycznej świątyni Kushifuru Jinja;
b. torii;
c. niewielka
shintoistyczna świątynia;
d-f.
sznur shimenawa przed wejściem do niewielkiej świątyni (d),
otaczający
wielkie drzewo cedrowe (e),
zawieszony
między dwoma drzewami (f).
Panel 2. Takachiho Jinja
a |
b |
c |
d |
e |
f |
g |
h |
a.
Pierwsza torii;
b.
budynek shintoistycznej świątyni Takachiho Jinja;
c. Kagura-den,
gdzie wykonywane jest przedstawienie Yokagury;
d.
niewielka świątynia między dwoma drzewami cedrowymi;
e-h.
ema, czyli drewniane deseczki ilustrowane między innymi scenkami z Yokagury,
na których wierni piszą swe prośby do kami
Panel 3. Kirishima Jinja
a |
b |
c |
d |
e |
f |
g |
h |
a.
Schody prowadzące na szczyt wzgórza, gdzie znajduje się kompleks zabudowań
shintoistycznej świątyni Kirishima Jinja;
b torii;
c.
studzienka służąca ablucjom;
d.
druga torii z widokiem na główny budynek świątyni;
e.
wejście do głównego budynku świątyni;
f widok
na główny budynek świątyni;
g.
wnętrze świątyni;
h.
różdżka puryfikująca przed wejście do jednego z budynków świątynnych.