Maha­bharata

Opowieść 208:

O świętości wód Gangesu

 

opowiada

 

Barbara Mikołajew­ska

 

na podstawie fragmentów Mahābharāta,

Anusasana Parva, Part 1, Section XXVI,

w angielskim tłumaczeniu z sanskrytu Kisari Mohan Ganguli,

URL: http://www.sacred-texts.com​/hin​/m06​/index.htm

Wydanie I internetowe (poprawione)

Copyright © 2015, 2018 by B. Mikołajewska
Wszelkie prawa zastrzeżone
Porada techniczna i edytorska: F.E.J. Linton

The Lintons’ Video Press
New Haven, CT
06511 USA

e-mail inquiries: tlvpress @ yahoo . com

 

Judhiszthira dotykając czołem stóp leżącego na swym łożu ze strzał Bhiszmy, rzekł: „O Bhiszma, opowiedziałeś nam o świętych brodach znajdujących się na ziemi i zasługach, jakie przynosi kąpiel w ich świętych wodach. Wytłumacz nam teraz, proszę, jakie kraje, prowincje, pustelnie, góry i rzeki są najbardziej święte?”

Bhiszma rzekł: „O Judhiszthira, takie samo pytanie padło kiedyś w rozmowie między ubogim braminem i riszim, który zdobył już sukces płynący z ascezy. Riszi ten wędrował po całej ziemi i pewnego dnia przybył do domu bramina, który żyjąc w zgodzie z domowym trybem życia, szedł ścieżką sila (praktyko­wania cnoty i prawego działania) oraz unczha (utrzymywania się przy życiu z garstki ziaren zbieranych na polach po żniwach). Bramin ten, choć był bardzo ubogi, powitał gościa wszystkimi należnymi gościowi rytami. Zadowolony z niego riszi spędził w jego domu całą noc. Gdy naszsedł poranek, ubogi bramin po wykonaniu wszystkich porannych i oczyszczających rytów zbliżył się z radosnym sercem do swego gościa z intencją rozmowy na tematy poruszane w Wedach i Upaniszadach. Gdy rozmowa ta dobiegała już końca, ubogi bramin rzekł: ‘O wielki mędrcu, powiedz mi, jakie kraje, prowincje, pustelnie, góry i rzeki powinny być uważane za najbardziej święte’.

Wielki riszi, który osiągnął sukces płynący z ascezy, rzekł: „O braminie, za najbardziej święte uważane są te kraje, prowincje, pustelnie i góry, przez które przepływa święta rzeka Ganges (Bhagirathi). Ten, kto zamieszkuje u jej brzegów i kąpie się w jej wodach, przez sam ten fakt realizuje ten sam cel, co osoby praktykujące umartwienia, brahmacarję, ofiary i wyrzeczenie

Ci, którzy używają wód Gangesu we wszystkich swych religijnych działaniach, po opuszczeniu tego świata zdobywają niebo. Ci, których ciała zostały spryskane wodami z tej świętej rzeki lub których kości zostały złożone w jej korycie, po zdobyciu nieba nie opadają już z powrotem na ziemię. Dopóki ich kości leżą w korycie Gangesu, dopóty są tam czczeni i traktowani z wielkim respektem. Nawet ci ludzie, którzy po popełnieniu różnego rodzaju grzesz­nych czynów w pierwszej połowie swego życia, w drugiej połowie zamieszkują na brzegu Gangesu, oczyszczają się z grzechów i realizują najwyższy cel.

Setki rytów ofiarnych nie zdołają przynieść równie wielkich zasług, jak kąpiel w świętych wodach Gangesu. Tak jak wschodzące o poranku słońce uwalnia świat z mroku nocy, błyszczac swym splendorem, tak kąpiel w tych wodach uwalnia człowieka z mroku grzechów.

Te miejsca na ziemi i te kierunki, które są pozbawione widoku Gangesu, są jak noce bez księżyca lub jak drzewa bez kwiatów. Zaiste, świat bez Gangesu jest jak cztery tryby życia bez bądącej ich istotą prawości, jak ryty ofiarne bez somy, jak firmament bez słońca, jak ziemia bez gór lub jak przestworza bez powietrza.

Wszystkie żywe stworzenia zamieszkujące trzy światy czerpią wielką przyjemność z kontaktu z wodami Gangesu, niemożliwą do uzyskania z żadnych innych źródeł. Ten, kto pije tę świętę wodę ogrzaną przez słoneczne płomienie, gromadzi zasługi większe od zasług płynących z utrzymywania się przy życiu z ziaren pszenicy lub kukurydzy zbieranych z krowiego łajna. Podobnie ten, kto wykonuje tysiąc postów chandrajana w celu oczyszczenia swego ciała, zebranymi zasługami nie dorówna temu, kto wypija dwie szklanki wody z Gangesu. Nie można też powiedzieć, że zasługi tego, kto stoi przez tysiąc lat na jednej nodze, mogłyby dorównać zasługom zbieranym przez osobę, która zamieszkuje na brzegu tej świętej rzeki przez jeden miesiąc. O tym, kto zamieszkał nad brzegiem Gangesu na stałe, mówi się z kolei, że gromadzi zasługi większe od tego, kto przez dziesięć tysięcy jug stoi na głowie. Tak jak bawełna w kontakcie z ogniem spala się bez reszty, tak grzechy osoby kąpiącej się w wodach Gangesu zostają skonsumowane bez reszty.

Dla tych, którzy chcą uwolnić się od gnębiącego ich smutku, nie ma lepszego lekarstwa od wód Gangesu. Tak jak węże na sam widok ptaka Garudy tracą swój jad, tak człowiek już na sam widok świętych wód Gangesu uwalnia się od swego smutku. Ci, którzy stracili dobre imię, będąc w niewoli swych grzesznych nawyków, w wodach Gangesu mają swego obrońcę i azyl. Wielu niegodziwców zabrudzonych przez haniebne grzechy uratowało się przed piekłem, szukając ochronny w wodach Gangesu. Ci, którzy każdego dnia zanurzają się w tych świętych wodach, stają się równi wielkim mędrcom i bogom z Indrą na czele. Nawet wielcy grzesznicy, którym brak pokory i skromności w zachowaniu, stają się prawi i dobrzy, gdy  zamieszkują na brzegu Gangesu.

Wody Gangesu są dla ludzi jak soma dla bogów, swadha dla Ojców, sudha dla Nagów. Tak jak głodne dzieci proszą matki o jedzenie, tak ludzie szukający najwyższego dobra proszą o nie rzekę Ganges. Tak jak region samorodnego Brahmy jest uważany za pierwszy wśród wszystkich regionów, tak rzeka Ganges jest uważana za pierwszą wśród wszystkich rzek. Tak jak ziemia i krowa dostarczając składników niezbędnych w ofierze, są potrzebne bogom do utrzymania się przy życiu, tak rzeka Ganges jest potrzebna ludziom. Tak jak bogowie piją somę, która ma swoje źródło w słońcu i księżycu i jest ofiarowana w różnych rytach ofiarnych, tak ludzie utrzymują piją wodę z Gangesu.

Osoba z ciałem pomazanym piaskiem zebranym na brzegach tej świętej rzeki jest jak mieszkaniec nieba z ciałem posmarowanym niebiańską pastą. Ta z kolei, która przekrywa głowę mułem z jej koryta, nabywa świetlistego aspektu słońca rozpra­szającego ciemności. Osoba dotknięta przez wiatr unoszący ze sobą drobne cząsteczki jej wód, oczyszcza się natychmiast z wszystkich grzechów, a ta, która jest dotknięta nieszczęściem i ugina się pod jego ciężarem, uwalnia się od przygnębienia, czując radość wypełniającą jej serce juz na sam widok jej wód. Ta święta rzeka unosząca ze sobą melodię wodnego ptactwa igrającego na jej wodach, rzuca wyzwanie niebiańskim muzykom gandharwom, a swymi wysokimi brzegami rzuca wyzwanie górom. Niebo traci swą pychę, patrząc na powierzchnię jej wód rojną od łabędzi i innego wodnego ptactwa oraz na jej brzegi ozdobione pastwiskami i pasącymi się tam krowami.

Szczęście osiągane w niebie nie dorówna temu, które przynosi zamieszkiwanie na brzegu Gangesu. Już sam widok tej świętej rzeki oczyszcza z grzechów popełnionych w myśli, mowie i uczynku. Ten, kto chociaż raz ujrzał jej wody, dotknął ich lub wykąpał się w nich, ratuje przed piekłem swych przodków i potomków aż do siódmego pokolenia. Nawet ten, kto zaledwie słucha opowiadań innych o tej rzece, medytuje nad nią lub planuje pielgrzymkę do jej wód, ratuje cały swój ród zarówno ze strony matki, jak i ojca.

Setki i tysiące grzeszników oczyściło się już z grzechów dzięki ujrzeniu tej świętej rzeki, dotknięciu jej wód, piciu z jej koryta lub choćby tylko dzięki głoszeniu jej chwały. Ci, którzy pragną, aby ich narodziny, życie i uczenie się było owocne, powinni udać się na jej brzeg i zadowolić tam Ojców i bogów rytem lania wody. Zasługi, które ktoś zbiera dzięki kąpieli w wodach Gangesu, są nie do zdobycia ani przez spłodzenie synów, gromadzenie bogactwa, ani przez inne religijne działania.

Ci, którzy nie szukają kontaktu z tą świętą rzeką, choć są do tego fizycznie zdolni, są albo jak ci, którzy są niewidomi, martwi, pozbawieni możliwość ruchu lub cierpią na inne kalectwo. Jakiż bowiem inny człowiek odmówiłby czci tej rzece, która jest wielbiona zarówno przez mędrców znających przeszłość, przyszłość i teraźniejszość, jak i bogów z Indrą na czele? Jakiż inny człowiek nie chciałby szukać ochrony u jej brzegów, które dostarczają schronienia świętym żebrakom, ascetom i brahmacarinom? Człowiek prawych uczynków zatopiony w swej duszy, który myśli o niej w momencie, gdy opuszczają go życiowe oddechy, realizuje najwyższy cel, a ten, który w momencie śmierci przebywa u jej brzegów, oddając jej cześć, uwalnia się od lęku przed jakimkolwiek nieszczęściem, grzechem, czy królem.

Gdy ta boska rzeka z wielką siłą opadała z nieba na ziemię, Śiwa, chcąc ochronić ziemię przed zniszczeniem, pozwolił jej upaść na swoją głowę. Przepływa ona teraz przez trzy regiony: niebo, ziemię i dolne regiony zwane Patala. W niebie jej strumień jest nazywany Mandakini, na ziemi Bhagirathi lub Ganges, a w dolnych regionach Bhogawati. Ta święta rzeka jest dla innych rzek jak słońce dla bogów, księżyc dla Ojców, król dla ludzi. Smutek wynikły z utraty matki, ojca, czy dzieci nie dorówna temu, który płynie z utraty jej widoku. Podobnie radość wynikła z wykonania działań prowa­dzących do regionu Brahmy, czy też z rytów prowadzących do nieba, jak i z posiadania dzieci i bogactwa nie dorówna tej, którą daje widok Gangesu równie wspaniały jak widok księżyca w pełni.

Wszystkie żywe istoty zamieszkujące ziemie, niebo i przestrzeń między nimi, łącznie z tymi, które stoją najwyżej, powinny kąpać się w wodach tej bogini rzek. Zaiste, jest to najwyższy obowiązek wszystkich osób prawych. Ta święta rzeka została sprowadzona z nieba na ziemię przez króla Bhagirathę, który chcąc oczyścić z grzechów swych krewnych Sagarów, zadowolił wszystkich bogów łącznie z Najwyższym Panem Siwą swymi umartwieniami. Od momentu, gdy jej wody oczyściły z grzechów wszystkich synów króla Sagara, spalonych na popiół przez mędrca Kapilę i zaniosły ich do nieba, sława świętości jej wód rozprzestrzeniła się na cały wszechświat (zob. Mahabharata, ks. III, Vana Parva, opow. 23). Ludzie obmyci przez jej wysokie, piękne, szybkie, unoszone przez wiatr fale, oczyszczają się z grzechów i w swym splendorze są jak słońce o tysiącu promieniach. Ludzie o spokojnej duszy, którzy oddają swe ciała jej wodom, równyw w świętości oczyszczo­nemu masłu i zdolnym do przynoszenia równie wielkich zasług jak największe ryty ofiarne, zdobywają regiony zamieszkałe przez bogów. Zaiste, ta boska rzeka, która ma sławę roszerzającą się na cały wszechświat i jest czczona przez bogów z Indrą na czele, ascetów i ludzi, jest zdolna do spełnienia życzeń zarówno ślepców i pozbawionych rozumu, jak i tych, którzy są pozbawieni wszystkiego. Szczególnie drodzy są jej ci, którzy wyrzekając się innych przedmiotów czci, darzą ją niezmiennym i wyłącznym oddaniem, skupiając na niej swój umysł i wierząc, że w całym wszechświecie nie istnieje nic, co byłoby równie godne czci.

Ci, którzy szukają schronienia u bogini Gangi, która ma trzy strumienie o wodach świętych i słodkich jak miód, będących źródłem wszelkiego dobra, i która ochrania cały wszechświat, docierają do nieba. Śmiertelnik, który mieszka u jej brzegów i widzi ją każdego dnia, oczyszcza się juź samym jej widokiem i dotykiem.

Ten, kogo bogowie obdarzyli szczęśliwością za życia i po śmierci, uważa tę boską rzekę za zdolną do ochronienia każdego przed grzechem i poprowadzenia go ku niebiańskiemu szczęściu. Uważa się ją za tożsamą z matką Wisznu Priśni i ze Słowem lub Mową. Jest uosobieniem pomyślności i dobrobytu. Jest zdolna do obdarzenia sześcioma dobrze znanymi atrybutami, którymi są siła, sława, bogactwo, piękno, wyrzeczenie i niezależność. Jest zawsze skłonna do rozszerzenia swej łaski. Jest najwyższym schronieniem dla wszystkich żywych istot. Ci, którzy za życia szukają u niej ochrony, zdobywają niebo.

Sława świętych wód Gangesu rozciąga się we wszystkich kierunkach, sięga nieba, ziemi i przestrzeni między nimi. Dzięki nim śmiertelne istoty osiągają duchowy sukces. Ci, którzy kąpią się w tych wodach każdego poranka realizują trzy życiowe cele: Prawość, Bogactwo i Przyjemność. Ci, którzy po ich ujrzeniu, ukazują je innym, uwalniają się od obowiązku ponownych narodzin i zdobywają Wyzwolenie.

Ta święta rzeka, która nosi w swym łonie szlachetne metale, jak złoto, nosiła również dowódcę niebiańskiej armii Skandę. Jest córką królewskiej góry Himawat, żoną Śiwy i ozdobą zarówno nieba, jak i ziemi. Jej wody w swej świętości są równe oczyszczo­nemu masłu lanemu do ognia ofiarnego przy akompaniamencie dźwięków wedyjskich mantr. Zdolne do oczyszczenia z grzechów opadły na ziemię z niebiań­skich regionów i są czczone przez wszystkich. Zaiste, rzeka ta jest przedmiotem o wielkiej świętości we wszystkich trzech światach i niewyczerpanym zródłem zasług. Jest Prawością i energią w formie wody przenikającą całą ziemię. Zdobią ją zawsze wielkie fale, jak i bramini wykonujący ablucje w jej wodach. Ta matka niebios ma swe źródło na najpotężniejszej z gór i po opuszczeniu gór płynie dalej przez równiny przynosząc mieszkańcom ziemi najcenniejsze korzyści. Jest najwyższą przyczyną wszystkich rzeczy i jest w pełni nieskazitelna. Jest równie subtelna jak Brahman, jest najlepszym łożem dla umierających i najszybszą drogą do nieba. Jest opiekunką wszechświata. Jest tożsama z każdą formą i jej widoku pożądają nawet ci, którzy zdobyli już sukces.

Ta święta rzeka swym miłosierdziem dorównuje ziemi, swym wsparciem dla zamieszkujących u jej brzegów ogniowi, swą energią i splendorem Surji, a swym faworyzowaniem duchowo odrodzonych Skandzie. Ludzie, którzy podczas życia na ziemi szukają, choćby tylko mentalnie, lecz całą swą duszą, widoku tej świętej, wychwalanej przez braminów rzeki, wypływającej spod stóp Wisznu, udają się po śmierci do regionu Brahmy. Ci, którzy opanowali swą duszę i są w pełni świadomi tymczasowości zarówno swych ziemskich posiadłości, jak i rozmaitych niebiańskich regionów, i pragną zdobyć wieczny region szczęśliwości tożsamy z Brahmanem, zawsze oddają jej cześć z szacunkiem i miłością podobną do tej, którą syn obdarza matkę. Człowiek o czystej duszy, który pragnie zdobyć duchowy sukces zawsze szuka ochrony u tej rzeki, która jest jak krowa dostarczająca eliksiru nieśmiertelności zamiast zwykłego mleka, istnieje dla dobra wszystkich żywych istot, jest źródłem wszelkiej żywności, jaźnią pomyślności, matką wszyst­kich gór, azylem dla wszystkich prawych ludzi, wszech­wiedzą, niezmierzoną energią i mocą i oczarowuje serce samego Brahmy. Ludzie, którzy udają się do jej wód z pielgrzymką, uwolniają się od wszelkiego lęku zarówno za życia, jak i po śmierci’.

Riszi zakończył swój hymn ku czci Gangesu, mówiąc: ‘O braminie, szukaj ochrony u bogini Gangi, której chwała rozciąga się na cały wszechświat. Opisałem tobie tylko niewielką część powodów jej chwały, nie jestem bowiem dość kompetentny, aby opisać jej wielkość w pełni, a tym bardziej ocenić poziom jej mocy i świętości. Łatwiej policzyć kamienie na górze Meru lub zmierzyć wodę w oceanie, niż wyliczyć wszystkie zalety wód tej boskiej rzeki. Po wysłuchaniu tego, co tobie powiedziałem, wychwalaj je w myśli, mowie i uczynku z głęboką wiarą i oddaniem. W ten sposób wypełnisz wszystkie trzy regiony ich sławą i zdobędziesz wielki duchowy sukces, który jest trudny do zdobycia przy pomocy innych środków. Zaiste, już wkrótce będziesz się cieszył wieloma regionami wielkiego szczęścia stworzonymi przez tę świętą rzekę dla tych, którzy oddają jej cześć. Ona zawsze obdarza swoją łaską i różnego rodzaju szczęściem tych, którzy są jej z pokornym sercem oddani. Niech więc ta błogosławiona rzeka rozpali w twoim i moim sercu te atrybuty, które są właściwe dla prawości’ ”

Bhiszma zakończył, mówiąc: „O Judhiszthira, ten uczony riszi o wielkiej inteligencji i zrozumieniu, o którym tobie opowiedziałem i który zdobył ascetyczny sukces, po wyjaśnieniu biednemu braminowi idącemu ścieżką sila, jakie są niezliczone zalety wód Gangesu, wstąpił do nieba. Z kolei ów biedny bramin obudzony przez jego słowa zaczął oddawał cześć tej boskiej rzece i zrealizował wysoki cel”.

Słowniczek Mahabharaty