Opowieść 224:
O darze parasola i sandałów
opowiada
Barbara Mikołajewska
na podstawie fragmentów Mahābharāta,
Anusasana Parva, Part 2, Sections XCV-XCVI,
w angielskim tłumaczeniu z sanskrytu Kisari Mohan Ganguli,
URL: http://www.sacred-texts.com/hin/m06/index.htm
Riszi Dżamadagni odłożył swój łuk i milczał przez chwilę, podczas gdy Surja zrobił dla niego niezwłocznie parasol i parę sandałów. Dając mu swe dary, Surja rzekł: „O braminie, przyjmij ode mnie ten parasol, z pomocą którego będzie można ochraniać głowę przed moimi palącymi promieniami i te sandały zrobione ze skóry, aby ochraniały twoje stopy. Od tego momentu czynienie daru tych dwóch przedmiotów podczas wszystkich religijnych rytów powinno stać się obowiązkowe!”
(Mahābharāta, Anusasana Parva, Part 2, Section XCVI)
Judhiszthira rzekł: „O Bhiszma, wytłumacz nam, kto wprowadził zwyczaj dawania w darze parasola i sandałów podczas ceremonii ofiarowania swego podporządkowania i posłuszeństwa? Dlaczego został on wprowadzony i jakiemu celowi te dary służą? Dawanie takich darów nie ogranicza się zresztą jedynie do wymienionych ceremonii, lecz jest również czynione przy innych okazjach z nadzieją zdobycia religijnych zasług. Wytłumacz nam, proszę, jakie jest prawdziwe znaczenie tego zwyczaju”.
Bhiszma rzekł: „O Judhiszthira, w odpowiedzi na to pytanie posłuchaj starożytnej opowieści o rozmowie mędrca Dżamadagniego z bogiem słońca Surją. Słuchając tej opowieści dowiesz się, przez kogo i w jaki sposób zwyczaj ten został wprowadzony, jak się utrwalił i dlaczego został uznany za działanie przynoszące zasługi.
Żyjący w odległych czasach urodzony w rodzie Bhrigu riszi Dżamadagni o ognistej energii zaangażował się w praktykowanie strzelania z łuku. Po obraniu określonego celu, oczarowany świstem swych strzał i brzękiem cięciwy, zwykł wypuszczać ze swego łuku jedną strzałę za drugą, podczas gdy jego żona Renuka zwykła zbierać wypuszczone przez niego strzały i przynosić mu je z powrotem. Pewnego letniego dnia w miesiącu dżjesztha (maj-czerwiec), w samo południe Dżamadagni, po wypuszczeniu ze swego łuku, wielu strzał rzekł jak zwykle do swej żony: ‘O pięknooka, idź i przynieś mi te strzały, abym mógł wystrzelić je ponownie’. Posłuszna Renuka ruszyła w kierunku, gdzie upadły strzały z zamiarem szybkiego wykonania zadania, lecz podczas jej wędrówki ostre promienie słoneczne tak boleśnie paliły jej twarz i stopy, że musiała ukryć się przed słońcem w cieniu drzew. Czarnooka Renuka odpoczęła tam przez dłuższą chwilę, lecz bojąc się klątwy męża, wkrótce ruszyła dalej, aby zebrać wystrzelone strzały i z niespokojnym umysłem, znosząc cierpliwie ból, jaki sprawiły je słoneczne promienie, powróciła tam, gdzie czekał na nią jej mąż.
Rozgniewany jej długą nieobecnością riszi rzekł: ‘O Renuka, dlaczego wracasz tak późno!’
Renuka rzekła: ‘O mężu odziany w bogactwo umartwień, słońce tak silnie przypiekało moją twarz i stopy, że szukając wytchnienia musiałam chwilę odpocząć w cieniu drzew. Taka jest przyczyna mojego późnego powrotu. Teraz, gdy znasz tę przyczynę, ucisz, proszę, swój gniew!’
Dżamadagni patrząc na swą cnotliwą żonę, ze współczuciem rzekł: ‘O Renuka, jeszcze dziś potężną energią mego łuku zniszczę tę gwiazdę dnia, której ostre promienie sprawiły ci ból!’. I po wypowiedzeniu tych słów uchwycił w dłonie swój niebiański łuk i strzały, i kierując twarz ku słońcu, stanął z łukiem gotowym do strzału, obserwując jego dzienny ruch.
Bóg słońca Surja widząc jego gotowość do wypuszczenia strzały, przybrał formę bramina i pojawił się nagle przed riszim. Rzekł: ‘O duchowo odrodzony, cóż Surja uczynił, że wzbudził twój gniew? Każdego dnia porusza się po firmamencie, wypijając z ziemi wilgoć, aby móc oblać ją następnie deszczem. Dzięki temu cyklowi ziemia rodzi jedzenie pozwalające ludziom na utrzymanie się przy życiu. Jak to zostało stwierdzone w Wedach, z jedzenia rodzą się życiowe oddechy, a istnienie jedzenia zależy od słońca. Słońce otoczone swymi promieniami i ukryte za chmurami, zraszając siedem wysp strumieniami deszczu, dostarcza im wilgoci, z której rodzą się liście, owoce, warzywa i zioła przekształcane przez ludzi w jedzenie. Wszystkie artykuły używane w rytach ofiarnych, wszelkiego rodzaju dary mają swe źródło w jedzeniu. W jedzeniu mają swe początki wszystkie ryty, jak ryt narodzin, małżeństwa, dekorowanie braminów świętą nicią, czynienie daru krów, jak i inne religijne nakazy choćby takie jak reguły sprawowania rządów. Wszelkie związki między ludźmi, całe bogactwo, wszystkie dobre i przyjemne przedmioty we wszechświecie i cały wysiłek podejmowany przez ludzi płyną więc z jedzenia, które istnieje dzięki temu, że słońce wykonuje swój cykl poruszając się po niebie. Sam dobrze o tym wiesz, powtórzyłem bowiem tylko to, co jest dobrze znane. Mając to w pamięci, pohamuj swój gniew! Co ci przyjdzie ze zniszczenia słońca?’ ”
Bhiszma kontynuował: „O Judhiszthira, Dżamadagni pomimo tych próśb słońca nie pozbył się swego gniewu. Wówczas Surja, który przybrał formę bramina, pochylił przed nim głowę i stojąc przed nim z pobożnie złożonymi dłońmi, rzekł słodkim głosem: ‘O duchowo odrodzony, słońce jest w bezustannym ruchu, jakże zdołasz przebić swą strzałą tego Pana dnia, który nigdy nie stoi w miejscu?’
Dżamadagni, który rozpoznał w braminie Surję, rzekł: ‘O Surja, wiem, że zarówno poruszasz się po niebie, jak i stoisz w miejscu. Widzę to okiem wiedzy. W samo południe zdajesz się jednak zatrzymywać na moment, wtedy przebiję cię moją strzałą! Takie jest moje postanowienie!’
Surja słysząc to, rzekł: ‘O duchowo odrodzony i najlepszy z łuczników, widzę, że swym duchowym okiem poznałeś, kim jestem. Zauważ, że choć obraziłem cię swym czynem, przybyłem tutaj, aby szukać u ciebie obrony!’
Dżamadagni rzekł do twórcy dnia z uśmiechem: ‘O Surja, skoro szukasz u mnie obrony, nie masz się czego obawiać. Ten, kto zabiłby kogoś, kto szuka u niego obrony, przekroczyłby granicę bramińskiej prostoty, ziemskiej stabilności, księżycowej łagodności, powagi Waruny, świetlistości Agni, jasności góry Meru i gorąca słońca. Ten, kto jest zdolny do zabicia kogoś, kto szuka u niego pomocy, będzie również zdolny do uwiedzenia żony swego nauczyciela, zabójstwa bramina i picia alkoholu. Ucisz więc swój lęk. Pomyśl jednak o tym, jak uniknąć tego zła, którym są oparzenia od gorąca twoich promieni. Znajdź na to jakiś sposób!’
Po wypowiedzeniu tych słów riszi Dżamadagni odłożył swój łuk i milczał przez chwilę, podczas gdy Surja zrobił dla niego niezwłocznie parasol i parę sandałów. Dając mu swe dary, Surja rzekł: ‘O braminie, przyjmij ode mnie ten parasol, z pomocą którego będzie można ochraniać głowę przed moimi palącymi promieniami i te sandały zrobione ze skóry, aby ochraniały twoje stopy. Od tego momentu czynienie daru tych dwóch przedmiotów podczas wszystkich religijnych rytów powinno stać się obowiązkowe!’ ”
Bhiszma zakończył swe opowiadanie, mówiąc: „O Judhiszthira, opowiedziałem tobie o tym, jak zwyczaj dawania w darze parasola i sandałów został zapoczątkowany przez Surję. Taki dar przynosi zasługi we wszystkich trzech światach. Obdarowuj więc braminów sandałami i parasolem podczas religijnych ceremonii, gdyż tym działaniem zgromadzisz wielkie zasługi. Ten, kto daje w darze braminowi biały parasol, zdobywa po śmierci wieczne regiony szczęśliwości i zamieszkuje w regionie Indry wysoko cenionym przez braminów, bogów i apsary, a ten, kto daje sandały braminowi z sekty Snataka lub temu, którego stopy są poranione od słonecznego żaru wskutek praktykowania określonych religijnych rytów, zdobywa najwyższe niebiańskie regiony, które budzą zazdrość w bogach. Takie są zasługi płynące z daru parasola i sandałów czynionego podczas religijnych ceremonii”.
