Opowieść 229:
O reinkarnacji i religii nieranienia (ahimsa)
opowiada
Barbara Mikołajewska
na podstawie fragmentów Mahābharāta,
Anusasana Parva, Part 2, Sections CXI-CXIII,
w angielskim tłumaczeniu z sanskrytu Kisari Mohan Ganguli,
URL: http://www.sacred-texts.com/hin/m06/index.htm
Spis treści
1. O odziewaniu się duszy w ciało i działaniach wykonanych w poprzednim życiu
3. O oczyszczaniu się z konsekwencji grzesznych działań poprzez skruchę i dobre czyny
Brihaspati rzekł: „O Judhiszthira, najwyższe dobro zdobywa ten, kto praktykuje religię uniwersalnego nieranienia i współczucia (ahimsa). Ten, kto zdobywa kontrolę nad trzema przywarami—żądzą, gniewem i zachłannością—rzutując je na wszystkie żywe istoty i rozwija w sobie cnotę współczucia, osiąga sukces. ... Nie czyń drugiemu, co jest tobie niemiłe, taka jest w skrócie złota reguła prawości. Ten, kto działa inaczej, ulegając żądzy, zabrudza się winą nieprawości. Należy zawsze oceniać skutki różnych czynów skierowanych ku innym, tak jakby były skierowane ku ku sobie”.
(Mahābharāta, Anusasana Parva, Part 2, Section CXIII)
1. O odziewaniu się duszy w ciało i działaniach wykonanych w poprzednim życiu
Judhiszthira rzekł: „O Bhiszma, zdobyłeś wielką mądrość, znasz wszystkie pisma i udzieliłeś nam już wielu cennych nauk. Poucz nas teraz o tych rozporządzeniach, w konsekwencji których śmiertelne istoty muszą wędrować przez niekończący się cykl ponownych narodzin. Wytłumacz nam, jakie postępowanie przynosi im wysokie niańskie regiony i jakie piekło? Czym jest to, co za nimi podąża, gdy udają się do innego świata porzucając swe martwe ciało, które leży bezwolne jak kłoda drewna lub gruda ziemi?”
Bhiszma rzekł: „O Judhiszthira, widzę, że właśnie zbliża się do nas nauczyciel bogów Brihaspati, zapytaj go więc o to, o co mnie pytasz. Twoje pytania dotyczą przedmiotu, który jest odwieczną tajemnicą i nikt nie potrafi odpowiedzieć na nie lepiej od niego. Na całym świecie nie ma takiego mówcy, który dorównującego Brihaspatiemu!”
Faktycznie, w tym momencie gdy Bhiszma przestał mowic przed jego łożem ze strzał, pojawił się wielki riszi Brihaspati o czystej duszy, schodząc na ziemię z firmamentu. Król Prawa Judhiszthira i jego bracia powitali go odpowiednimi rytami. Po zakończeniu rytów powitalnych szukający odpowiedzi na swoje pytania Judhiszthira rzekł: „O wielki riszi i nauczycielu bogów, wytłumacz nam, co naprawdę jest przyjacielem śmiertelnej istoty? Ojciec, matka, syn, nauczyciel, krewny, czy też osoba nazywana przyjacielem nie wspierają juz dłużej śmiertelnika, gdy udaje się on do kolejnego świata, pozostawiając za sobą martwe i bezwolne ciało? Kto mu wówczas towarzyszy?”
Brihaspati rzekł: „O Judhiszthira, śmiertelnik rodzi się sam i umiera sam, sam staje w obliczu trudności na drodze, którą musi iść po śmierci i sam boryka się z niedolą. Człowiek nie ma w tych działaniach towarzysza. Ojciec, matka, brat, syn, nauczyciel, przyjaciel i krewny, traktując czyjeś martwe ciało po krótkiej żałobie, jakby było kłodą drewna, opuszczają je i wracają do swych własnych trosk. Tylko prawość podąża za umarłym, którego ciało zostało przez wszystkich opuszczone. Skoro prawość jest jedynym przyjacielem, który towarzyszy umarłemu po śmierci, przeto prawość jest tym, czego należy szukać. Osoba odziana w prawość realizuje wysoki cel, zdobywając niebo, podczas gdy ta, która odziewa się w nieprawość, zdobywa piekło. Człowiek inteligentny powinien zawsze szukać prawości, używając w tym celu bogactwa, które zdobył legalnymi środkami. W świecie po śmierci prawość jest jedynym przyjacielem śmiertelnika. Należy zawsze troszczyć się o dobro duszy, o czym zdaje się nie zapominać ten, który z powodu chciwości, otępienia, błędnie rozumianego współczucia czy lęku jest niezdolny do prawidłowej oceny i wykonuje niewłaściwe działania, chcąc zadowolić wyłącznie swe ciało. Owocem życia jest Prawość, Zysk i Przyjemność i dla własnego dobra należy realizować te trzy cele za życia przy pomocy właściwych i wolnych od grzechu środków”.
Judhiszthira rzekł: „O Brihaspati, wysłuchałem z uwagą twych prawych słów wypowiedzianych z korzyścią dla nas. Poucz nas teraz, proszę, o istnieniu ciała po śmierci. Martwe ciało zmarłego człowieka staje się subtelne, niezamanifestowane i niewidzialne. Jak jest to możliwe, aby prawość podążała za nim?”
Brihaspati rzekł: „O Judhiszthira, pięć ‘wielkich’ elementów (ziemia, woda, wiatr, światło i przestrzeń), umysł, bóg umarłych Jama, rozumienie, dusza, dzień i noc są świadkami zasług i przewinień każdej żywej istoty. Po śmierci żywej istoty opuszczają jej ciało i podążają dalej za umarłym, mając prawość za towarzysza. Gdy ciało traci życie, opuszcza je równocześnie skóra, kości, mięśnie, życiowe nasienie i krew. Po utracie starego ciała odziana w zasługi i przewinienia dżiwa (ucieleśniona dusza) otrzymuje nowe ciało. Gdy zdobywa to nowe ciało, bogowie zarządzający pięcioma ‘wielkimi’ elementami tworzącymi ciało, raz jeszcze stają sią świadkami wszystkich jej działań, dobrych i złych. Dżiwa odziana w przeszłym życiu w prawość cieszy się szczęściem, a odziana w nieprawość doświadcza niedoli. O czym jeszcze chcesz usłyszeć?”
Judhiszthira rzekł: „O Brihaspati, wytłumaczyłeś nam, w jaki sposób prawość podąża po śmierci ciała za wcieloną duszą. Wytłumacz nam teraz, jak powstaje życiowe nasienie?”
Brihaspati rzekł: „O Judhiszthira, jedzenie spożywane przez bogów zamieszkujących w ciele (tj. ziemię, wodę, wiatr, ogień, przestrzeń i umysł) zadowala ich. Gdy pięć ‘wielkich’ elementów i umysł jako szósty są zadowoleni, zostaje stworzone ich życiowe nasienie. Gdy mężczyzna i kobieta połączą się w jedno, życiowe nasienie uwalnia się i powoduje poczęcie. O czym jeszcze pragniesz usłyszeć?”
Judhiszthira rzekł: „O Brihaspati, wytłumaczyłeś nam, w jaki sposób następuje poczęcie, wytłumacz nam teraz w jaki sposób rodząca się dżiwa ponownie odziewa się w ciało?”
Brihaspati rzekł: „O Judhiszthira, gdy dżiwa wchodzi do życiowego nasienia, zostaje natychmiast zasypana przez pięć ‘wielkich’ elementów, podczas gdy w momencie śmierci się się od nich oddziela. W konsekwencji odziania się we wszystkie te elementy otrzymuje ciało i bogowie zarządzający tymi elementami stają się świadkami wszystkich jej działań dobrych i złych. O czym jeszcze pragniesz usłyszeć?”
Judhiszthira rzekł: „O Brihaspati, gdzie dżiwa przebywa po opuszczeniu skóry, mięśni i oddzieleniu się od wszystkich tych elementów tworzacych cialo, aby moc później doświadczyć konsekwencji swych przeszłych działań?”
Brihaspati rzekł: „O Judhiszthira, dżiwa po śmierci starego ciała, odziana we wszystkie swoje przeszłe działania szybko wchodzi do życiowego nasienia i korzystając z obecności płodnej kobiety, rodzi się ponownie na ziemi. Po narodzinach otrzymuje od wysłannika boga umarłych Jamy niedolę i śmierć. Zaiste, niedola i bolesny cykl śmierci i ponownych narodzin jest jej dziedzictwem. Odziana w życie na tym świecie od momentu narodzin doświadcza skutków swych przeszłych dobrych i złych działań. Jeżeli od momentu swych narodzin podąża ścieżką prawości najlepiej jak potrafi, wówczas podczas swych przyszłych ponownych narodzin doświadczy nieprzerwanego szczęścia. Jednakże, gdy krocząc ścieżką prawości, zabrudzi się grzechem, w swym przyszłym życiu doświadczy zarówno szczęścia będącego rezultatem jej przeszłych prawych czynów, jak i niedoli będącej rezultatem jej grzesznych czynów”.
2. O konsekwencjach przeszłych grzesznych działań i ponownych narodzinach na niższych poziomach istnienia
Brihaspati kontynuował: „O Judhiszthira, śmiertelnicy po śmierci muszą udać się do przeraźliwego królestwa boga umarłych Jamy, gdzie istnieją miejsca równie wspaniałe jak te, które są zamieszkiwane przez bogów, oraz takie, które są nawet gorsze od tych, gdzie zamieszkują zwierzęta i ptaki. Są tam również takie miejsca, które ze względu na poziom szczęśliwości są równe regionowi Brahmy. Jak już mówiłem, prawość jest prawdziwym przyjacielem wcielonej duszy w jej wędrówce do królestwa Jamy. Dżiwa odziana w nieprawość doświadcza tam wielkiej niedoli i jest zmuszona do ponownych narodzin na niższych poziomach istnienia. Posłuchaj o tym, co mówią na ten temat pisma. Posłuchaj też o działaniach i skłonnościach, które w konsekwencji przynoszą ludziom niedolę i trwogę.
Duchowo odrodzona osoba znająca Wedy, która traci rozum i przyjmuje dar od upadłego człowieka, rodzi się ponownie wśród osłów, gdzie żyje przez piętnaście lat. Po pozbyciu się tej formy rodzi się ponownie w formie wołu i żyje w tej formie przez siedem lat. Po pozbyciu się tej formy rodzi się w formie rakszasy i żyje w niej trzy miesiące. Po śmierci i pozbyciu się tej formy odzyskuje swój dawny status i rodzi się ponownie wśród ludzi w kaście bramińskiej.
Bramin, który asystuje w rycie ofiarnym na prośbę osoby upadłej, rodzi się ponownie w formie podłego robaka. W kolejnym życiu po uwolnieniu się z tej formy, rodzi się wśród osłów i żyje przez pięć lat. Następnie rodzi się w formie świni, w której przebywa równieą przez pięć, a po jej opuszczeniu rodzi się w formie koguta i żyje w niej przez kolejne pięć lat. Następnie rodzi się w formie szakala, żyjąc w tym stanie przez pięć lat. Następnie rodzi się w formie psa i po spędzeniu w tej formie jednego roku w kolejnych narodzinach odzyskuje status człowieka.
Niemądry bramiński uczeń, który obraża swego nauczyciela raniąc go w jakiś sposób, jest zmuszony do trzykrotnych narodzin na niższych poziomach istnienia, najpierw w formie psa, następnie drapieżnika i w końcu osła, w której włóczyć się po ziemi przez jakiś czas, pokutując jak duch. Po uwolnieniu się z tej formy rodzi się ponownie wśród braminów.
Grzeszny bramiński uczeń, który choćby w myślach cudzołoży z żoną swego nauczyciela, w konsekwencji takiego grzesznego serca rodzi się ponownie w różnych dzikich formach. Najpierw w formie psa, w której żyje przez trzy lata, następnie w formie robaka lub podłego gada. Po przeżyciu w tej formie przez cały rok odzyskuje swój status człowieka i rodzi się wśród osób duchowo odrodzonych.
Nauczyciel, który zabija bez powodu swego ucznia, który był dla niego jak syn, w konsekwencji swego rozmyślnego grzesznego uczynku rodzi się w kolejnym życiu w formie drapieżnika.
Syn, który lekceważy swą matkę i ojca, w kolejnym życiu rodzi się w świecie zwierzęcym w formie osła, żyje w niej przez dziesięć lat, a po jej opuszczeniu rodzi się ponownie w formie ludzkiej.
Syn, który rozgniewa swych rodziców, z powodu swych złych myśli w stosunku do nich, rodzi się w kolejnym życiu w formie osła i żyje w niej przez dziesięć miesięcy. Następnie rodzi się w formie psa i żyje w tej formie przez czternaście miesięcy. W kolejnym życiu rodzi się w formie kota i żyje w niej przez siedem miesięcy. Po opuszczeniu tej formy odzyskuje swój dawny status i rodzi się w świecie człowieka.
Syn, który mówi źle o swych rodzicach, rodzi się w kolejnym życiu w formie ptaka sarika, a ten, który ich uderza, rodzi sie w formie żółwia i żyje w tej formie przez dziesięć lat. Po jej opuszczeniu rodzi się w formie jeżozwierza. Następnie rodzi się w formie węża i żyje w niej przez sześć miesięcy, a po jej porzuceniu rodzi się ponownie w świecie ludzkim.
Ten, kto choć żywi się żywnością dostarczaną mu przez króla, ogłupiony przez szaleństwo popełnia czyn, który szkodzi królewskim interesom, rodzi się w kolejnym życiu w formie małpy i żyje w niej przez dziesięć lat, a po jej opuszczeniu rodzi się w formie myszy i żyje w niej przez pięć lat. Następnie rodzi się w formie psa i żyje w niej przez okres sześciu miesięcy, a po jej opuszczeniu odzyskuje swój ludzki status i rodzi się wśród ludzi.
Ten, kto sprzeniewierza to, co zostało u niego z zaufaniem zdeponowane, musi doświadczyć setki zmian formy, rodząc się ponownie na ziemi. W końcu, gdy narodzi się w formie podłego gada i żyje w niej przez piętnaście lat, jego wina wyczerpie się i po opuszczeniu tej formy rodzi się ponownie wśród ludzi.
Ten, kto ukrywa w sercu nienawiść do innych, rodzi się po śmierci w formie ptaka śarngaka.
Ten, kto z powodu niegodziwego rozumowania narusza czyjeś zaufanie, w kolejnym życiu rodzi się w formie ryby i żyje w niej przez osiem lat. Po jej opuszczeniu rodzi się na ziemi w formie jelenia i żyje w niej przez cztery miesiące. Następnie rodzi się w formie kozła i żyje w niej przez rok. Po jej opuszczeniu rodzi się w formie robaka i w końcu po opuszczeniu tej formy rodzi się ponownie wśród ludzi.
Ten, kto popełnia grzech cudzołóstwa, kładąc się do łoża z czyjąś żoną, rodzi się w kolejnym życiu w formie wilka. Następnie, zanim odzyska status człowieka, rodzi się kolejno w formach psa, szakala, sępa, węża, drapieżnego ptaka kanka i żurawia.
Ten, kto otępiony przez szaleństwo cudzołoży z żoną swego brata, rodzi się ponownie formie kukułki rodzaju męskiego i musi żyć w tej formie przez cały rok.
Ten, kto pod wpływem żądzy cudzołoży z żoną przyjaciela, nauczyciela lub króla, rodzi się ponownie na ziemi w formie wieprza i po przeżyciu w tej formie pięciu lat rodzi się w formie wilka i żyje w niej przez dziesięć lat. Przez kolejne pięć lat żyje na ziemi w formie kota, a po śmierci rodzi się ponownie w formie koguta i żyje wśród kogutów przez dziesięć lat. Po opuszczeniu formy koguta żyje przez trzy miesiące wśród mrówek i następnie przez jeden miesiąc wśród robaków. W kolejnym życiu rodzi się w formie podłego gada, i żyje w niej przez czternaście lat. Po przejściu przez wszystkie te przekształcenia i skonsumowaniu konsekwencji swego grzechu, odzyskuje swój status człowieka i rodzi się wśród ludzi.
Ten, kto przeszkadza w wykonaniu rytów małżeńskich lub ofiary, musi w swym przyszłym życiu urodzić się wśród podłych robaków i żyć w tej formie przez piętnaście lat, i dopiero wtedy, gdy skonsumuje całkowicie konsekwencje swego grzechu, rodząc się na niższych poziomach istnienia i doświadczając cierpienia, rodzi się ponownie w formie człowieka.
Ten, kto po oddaniu ręki swej córki jednej osobie, próbuje oddać jej rękę innej osobie, rodzi się ponownie wśród podłych robaków i formie takiego robaka żyje przez trzynaście lat. Dopiero po odcierpieniu swej winy w tych niższych formach rodzi się ponownie wśród ludzi.
Ten, kto spożywa posiłek bez wykonania przedtem odpowiednich rytów ku czci bogów i Ojców lub nawet bez ofiarowania riszim i Ojcom wody, musi narodzić się w kolejnym życiu w formie wrony. Po przeżyciu wśród wron setki lat rodzi się na ziemi w formie koguta, a następnie w formie węża i w końcu w formie człowieka.
Ten, kto lekceważy starszego brata, który jest dla niego jak ojciec, rodzi się ponownie wśród żurawi i żyje w tej formie przez dwa lata. Po opuszczeniu tej formy rodzi się ponownie wśród ludzi.
Szudra, który kładzie się do łoża z bramińską kobietą, rodzi się w kolejnym życiu wśród świń i umiera zaraz po urodzeniu z powodu choroby. Następnie rodzi się w formie psa i po skonsumowaniu skutków swego grzechu rodzi się ponownie wśród ludzi. Ten szudra z kolei, który płodzi potomstwo z bramińską kobietą, po porzuceniu swej ludzkiej formy rodzi się wśród myszy.
Ten, kto popełnia grzech niewdzięczności, musi udać się do regionu Jamy, gdzie zostaje boleśnie potraktowany przez posłów ponurego króla umarłych, prowokując ich gniew. Taki człowiek cierpi w królestwie Jamy straszliwe tortury uderzany maczugami, młotami i pałkami, wbijany na pal, zamykany w rozpalonych kotłach, ciągnięty przez las mieczy, zmuszany do chodzenia po rozgrzanym piasku, nacierany cierniami. Po doznaniu takich cierpień w królestwie króla umarłych powraca na ziemię, rodząc się wśród obrzydliwego robactwa i żyjąc w tej formie przez piętnaście lat. Po upływie tego czasu dostaje się do łona, gdzie umiera przed urodzeniem. Następnie rodzi się ponownie na ziemi jeszcze sto razy wśród istot znajdujących się pomiędzy gatunkiem ludzkim a nieożywionymi przedmiotami. Doświadczając niedoli przez wiele lat i zanim odzyska status człowieka, rodzi się na ziemi jako bezwłosy żółw.
Ten nikczemnik, który będąc sam uzbrojony, zabija kogoś nieuzbrojonego, kierując się motywem zdobycia jego bogactwa lub uczuciem wrogości, rodzi się ponownie na ziemi w formie osła i po przeżyciu w tej formie dwóch lat ginie od uderzenia broni. Następnie rodzi się w formie jelenia i żyjąc w tej formie przez rok w wiecznym lęku o swe życie, ginie od uderzenia broni. Po uwolnieniu się z tej formy rodzi się w formie ryby i po upływie czterech miesięcy zostaje złapany w sieć. W kolejnym życiu rodzi się w formie drapieżnika i żyje w niej przez dziesięć lat. Następnie rodzi się w formie lamparta i po przeżyciu w niej pięciu lat oczyszcza się ze skutków swego grzechu i rodzi się wśród ludzi.
Ten, kto zabija kobietę, musi udać się do regionu Jamy, gdzie doświadcza różnego rodzaju bólu i niedoli. Następnie po dwudziestu jeden kolejnych narodzinach i zmianie formy rodzi się na ziemi wśród wstrętnego robactwa i po przeżyciu w tej formie dwudziestu lat w kolejnych narodzinach odzyskuje swój status człowieka.
Ten, kto kradnie zsiadłe mleko, rodzi się ponownie na ziemi w formie żurawia, a ten, kto traci rozum i kradnie olej, rodzi się w formie karalucha, który żywi się olejem.
Ten, kto kradnie jedzenie, rodzi się ponownie na ziemi w formie pszczoły. Po upływie wielu miesięcy negatywne skutki jego grzechu wyczerpują się i w kolejnym życiu rodzi się wśród ludzi.
Ten, kto kradnie niełuskany ryż, rodzi się ponownie na ziemi w formie kota, podczas gdy ten, kto kradnie jedzenie zmieszane z ciastem sezamowym, rodzi się w formie myszy dużej lub małej w zależności od wielkości ukradzionego ciasta. Żyjąc w tej formie, grzeszy każdego dnia, gryząc ludzi i w konsekwencji tych grzechów jest zmuszony do przeżycia wielu kolejnych cyklów narodzin i śmierci.
Ten, kto kradnie oczyszczone masło (ghee), rodzi się ponownie na ziemi w formie małego ptaka z gatunku łysek.
Ten, kto kradnie sól, rodzi się w formie imitującej głosy papugi.
Ten, kto kradnie surową rybę, rodzi się w formie małpy lub wrony.
Ten, kto kradnie miód, rodzi się jako giez.
Ten, kto kradnie owoce, korzonki lub ciasto, rodzi się w formie mrówki.
Ten, kto kradnie fasolę niszpawa, rodzi się ponownie na ziemi w formie robaka z długim ogonem o nazwie halagolaka.
Ten, kto kradnie ofiarną pajasę rodzi się w kolejnym życiu w formie ptaka tittiri, a ten, kto kradnie ofiarny placek, rodzi się w formie skrzeczącej sowy.
Ten, kto kradnie żelazo, rodzi sie w formie krowy, a ten, kto kradnie biały mosiądz, rodzi się wśród ptaków gatunku harita.
Ten, kto kradnie złote naczynie, rodzi się na ziemi wśród obrzydliwych szkodników.
Ten, kto kradnie tkaninę z jedwabiu, rodzi się wśród kuropatw, a ten, kto kradnie tkaninę z czerwonego jedwabiu, rodzi się wśród przepiórek.
Ten, kto kradnie tkaninę z muślinu, rodzi się w formie papugi.
Ten, kto kradnie wytworną tkaninę, utkaną z cienkiej nitki, rodzi sie ponownie na ziemi w formie kaczki.
Ten, kto kradnie tkaninę zrobioną z bawełny, rodzi się w formie żurawia.
Ten, kto kradnie tkaninę zrobioną z konopi, rodzi się ponownie na ziemi w formie owcy.
Ten, kto kradnie tkaninę zrobioną z lnu, rodzi się w formie zająca.
Ten, kto kradnie różne rodzaje barwników, rodzi się w formie pawia.
Ten, kto kradnie tkaninę w kolorze czerwonym, rodzi się wśród ptaków gatunku dżwadżiwaka.
Ten, kto owładnięty żądzą kradnie maści zapachowe i perfumy, rodzi się ponownie na ziemi w formie kreta i żyje wśród kretów przez piętnaście lat. Po wyczerpaniu negatywnych skutków swego grzechu rodzi się następnie wśród ludzi.
Ten, kto kradnie to, co zostało mu w zaufaniu powierzone, skraca swe życie i rodzi się ponownie na ziemi wśród ryb. Po przeżyciu w tej formie przez pewien czas rodzi się ponownie wśród ludzi, lecz jego życie jest bardzo krótkie”.
Nauczyciel bogów Brihaspati kontynuował: „O Judhiszthira, opowiedziałem tobie o konsekwencjach niegodziwych uczynków. Wszystko to usłyszałem ongiś z ust Brahmy, gdy rozmawiał na ten temat z niebiańskimi mędrcami. Zaiste, ludzie, który popełniają grzechy za życia, są zmuszeni do ponownych narodzin na niższym poziomie istnienia pomiędzy ludźmi i roślinami. Są całkowicie nieświadomi prawości, która bierze swój autorytet z ich serc. Ci, którzy postępują grzesznie, ulegając wpływowi chciwości i tracąc rozum, rodzą się ponownie wśród plemion barbarzyńskich (nie-wedyjskich), które nie zasługują na to, aby się z nimi zrzeszać, a zachowujące się grzeszne kobiety rodzą się jako żony ptaków. Ci z kolei, którzy popełniają różne grzeszne czyny i szukają odkupienia w realizowaniu ślubów, i pobożności, doświadczają zarówno szczęścia, jak i niedoli, i żyją z wielkim niepokojem w sercach. Z drugiej strony ci, którzy całe swe życie unikają grzechu, uwalniają się od wszelkiego rodzaju chorób, zdobywają piękną formę i bogactwo. Nastaw więc swój umysł na prawość”.
3. O oczyszczaniu się z konsekwencji grzesznych działań poprzez skruchę i dobre czyny
Judhiszthira rzekł: „O Brihaspati, nauczałeś nas o skutkach grzechu i zejścia ze ścieżki prawości. Nauczaj nas teraz o skutkach prawości. Wytłumacz nam, dzięki jakim działaniom ludzie, którzy popełnili różne grzeszne czyny, zdobywają w końcu pomyślność na tym świecie i w niebie?”
Brihaspati rzekł: „O Judhiszthira, ten, kto wykonuje grzeszne działania, mając wypaczony umysł, ulega władzy nieprawości i w konsekwencji kończy w piekle. Jednakże ten, kto po popełnieniu grzesznych czynów z powodu utraty rozumu odczuwa skruchę i nastawia swe serce na kontemplowanie boga, nie musi spożywać owoców swych grzechów. Człowiek uwalnia się od grzechów proporcjonalnie do swej skruchy (pokuty). Ten, kto po popełnieniu grzechu wyznaje to w obecności znających pisma braminów, uwalnia się od hańby wynikłej z jego grzechu. Ten, kto z umysłem skoncentrowanym na bogu wyznaje wszystkie swoje grzechy, uwalnia się od nich tak jak wąż uwalnia się ze swej starej skóry.
Pomyślny cel realizuje również ten, kto z umysłem skoncentrowanym na bogu obdarowuje jakiegoś znającego pisma bramina. Posłuchaj o tym, jakie dary przynoszą zasługi nawet temu, kto zgrzeszył swymi działaniami. Za najlepszy z wszystkich darów uważa się dar jedzenia, stąd ten, kto pragnie zgromadzić zasługi, powinien z czystym sercem czynić takie dary. Jedzenie jest życiowym oddechem człowieka. Wszystkie żywe istoty rodzą się dzięki jedzeniu i wszystkie ich światy opierają na jedzeniu, stąd też dar jedzenia jest godny pochwały. To dzięki takim darom żyjący w odległych czasach król Rantidewa, jak i inni królowie zdobyli niebo.
Dobre jedzenie zdobyte legalną drogą powinno być z radosnym sercem dawane w darze posiadającym wedyjską wiedzę braminom. Ten, kto z radością w sercu obdarowuje takiego bramina jedzeniem zdobytym legalnymi środkami, oczyszcza się z grzechów. Ten, kto swym darem dostarcza ś rodków utrzymania tysiącowi braminów, nigdy nie musi rodzić się na pośrednim poziomie istnienia, a ten, kto daje dar żywności dziesięciu tysiącom braminów, staje się bezgrzeszny i oddany jodze.
Ten, kto podąża ścieżką prawości, oczyszcza się z grzechów. Znający Wedy bramin, który obdarowuje innego bramina oddanego studiowaniu Wed jedzeniem, które sam otrzymał w darze, zdobywa szczęście jeszcze za życia. Król, który ze skoncentrowanym na bogu sercem postępuje w sposób prawy, ochrania swych poddanych, nie zabiera niczego, co należy do braminów i obdarowuje ich jedzeniem zdobytym swą dzielnością, oczyszcza się ze skutków wszystkich grzesznych działań. Z kolei waiśja oczyszcza się z grzechów, gdy dzieli zebrany ze swych pól plon na sześć równych części i jedną z tych części daje w darze braminom. Szudra natomiast oczyszcza się z grzechów, gdy po zdobyciu jedzenia swoją ciężką pracą i ryzykowaniem życia obdarowuje nim braminów. Ten, kto obdarowuje bramina jedzeniem zdobytym swoim fizycznym wysiłkiem nie raniąc żadnej żywej istoty, unika wszelkich kataklizmów. Ten, kto czyni dar z jedzenia dodającego energii, sam zdobywa taką energię.
Ci, którzy czynią dary jedzenia, są uważani za dawców życia. Zbierane przez nich zasługi są wieczne. Pamiętając o tym, należy zawsze czynić dary jedzenia zdobytego legalnymi środkami. Gospodarz powinien zawsze spożywać posiłek po obdarowaniu nim najpierw bramina. Należy zawsze dbać o to, aby dzień był owocny, czyniąc dar jedzenia. Król, który dostarcza żywności tysiącowi braminów znających pisma, unika piekła i cieszy się niebiańskim szczęściem, gdzie każde jego życzenie spełnia się. Zebrawszy zasługi, jak i sławę i bogactwo, cieszy się szczęściem wolny od niepokoju. Czynienie daru jedzenia leży u korzeni prawości i zasług, jak również wszystkich darów”.
4. O religii nieranienia i współczucia, i postępowaniu zgodnie ze złotą regułą „nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe”
Judhiszthira rzekł: „O nauczycielu bogów, istnieją różne drogi gromadzenia zasług, jak współczucie i nieranienie, wykonywanie wedyjskich rytów, medytacje, ujarzmienie zmysłów, umartwienia, czy też posłuszeństwo i świadczenie usług na rzecz nauczyciela. Która z tych sześciu dróg przynosi najwyższe zasługi”.
Brihaspati rzekł: „O Judhiszthira, każda z tych sześciu dróg prowadzi do zasług, istnieją bowiem różne bramy prawości. O nich będę teraz mówił, słuchaj więc moich nauk z uwagą. Posłuchaj, na czym bazuje osiąganie przez człowieka najwyższego dobra. Najwyższe dobro zdobywa ten, kto praktykuje religię uniwersalnego nieranienia i współczucia (ahimsa). Ten, kto zdobywa kontrolę nad trzema wadami—żądzą, gniewem i zachłannością—rzutując je na wszystkie żywe istoty i rozwija w sobie cnotę współczucia, osiąga sukces. Ten, kto myśląc o swoim doczesnym szczęściu, zabija bezbronne istoty, wymierzając kary, nie zdobędzie nigdy szczęścia w następnym świecie, podczas gdy ten, kto widzi we wszystkich żywych istotach samego siebie i traktuje je wszystkie jak samego siebie, odkładając na bok rózgę kary i ujarzmiając całkowicie swój gniew, zdobywa szczęście. Sami bogowie, którzy pragną dla siebie stałego miejsca zamieszkania w niebie, nie potrafią odnaleźć śladu tych, którzy łączą się z Brahmanem, stając się duszą wszystkich żywych istot i widząc w swej jaźni wszystkie żywe istoty, gdyż nie pozostawiają za sobą śladu. Nie czyń drugiemu, co jest tobie niemiłe, taka jest w skrócie złota reguła prawości. Ten, kto działa inaczej, ulegając żądzy, zabrudza się winą nieprawości. Należy zawsze oceniać skutki różnych czynów skierowanych ku innym tak jakby były skierowane ku sobie. Gdy kogoś zranimy, odpowie nam zranieniem. I odwrotnie, gdy kogoś miłujemy, będzie nas miłował. Należy zawsze postępować zgodnie z tą regułą. Na tym subtelnym przykładzie wyjaśniłem tobie, czym jest prawość”.
Nauczyciel bogów Brihaspati o wielkiej inteligencji po udzieleniu Pandawom tych nauk udał się na ich oczach do nieba.
