Mahabharata
Opowiada: Barbara Mikołajewska
Wydanie I internetowe (poprawione)
The Lintons’ Video Press
Copyright © 2010-11 by B. Mikolajewska
Synopsis
Mahabharata,
księga IX: Śalja Parva
Księga IX Mahabharaty, Śalja Parva, opisuje ostatni, osiemnasty, dzień bitwy Pandawów z Kaurawami na polach Kurukszetry widziany oczami woźnicy niewidomego króla Dhritarasztry, Sandżaji, który po spędzeniu tego dnia na polu bitewnym, powraca do Hastinapury o poranku następnego dnia, aby poinformować króla, że wojna się skończyła i że z osiemnastu walczących ze sobą armii przy życiu pozostało jedynie dziesięciu wojowników: pięciu braci Pandawów, Kryszna i Satjaki po stronie Pandawów, oraz syn Drony Aśwatthaman, Kritawarman i bramin Krypa po stronie Kaurawów.
Dhritarasztra pod wpływem przyniesionych przez Sandżaję wieści traci zmysły, a po ich odzyskaniu prosi go, aby opowiedział mu o tym straszliwym pogromie, który wyniszczył całą kastę wojowników, a jego samego pozbawił synów, wnuków, krewnych i przyjaciół, pozostawiając mu do rządzenia opustoszałe królestwo zamieszkałe przez tłum starców i opłakujących śmierć swych mężów wdów.
Sandżaja opowiada, jak po śmierci trzeciego naczelnego dowódcy Kaurawów, Karny, bramin Krypa próbuje skłonic Durjodhanę do zakończenia wojny i szukania pokoju przekonując go, że w obecnej chwili nie ma już żadnej szansy na wygraną, bo po jego stronie nie ma takiego wojownika, który byłby zdolny do zabicia Ardżuny. Durjodhana nie chce się jednak na to zgodzić i wybiera kroczenie ścieżką wojownika do końca i zdobycie nieba heroiczną śmiercią.
Durjodhana namaszcza na naczelnego dowódcę niedobitków swych armii króla Madraków, Śalję. Widok heroicznego Śalji odradza w Kaurawach ich bojowego ducha i z zapałem ruszają ponownie do walki. Judhiszthira, dowiedziawszy się o tym, zwraca się do Kryszny z pytaniem, co powinni czynić dalej. Kryszna odpowiada, że powinien podjąć walkę z Śalją, gdyż tylko on jeden zdoła go pokonać. Judhiszthira podejmuje się tego zadania z pokorą, choć wszyscy wiedzą, że darzył króla Madraków wielką przyjaźnią i po kilku nieudanych próbach pokonania Śalji, zadaje mu ostatecznie śmiertelny cios swym oszczepem. Sandżaja wychwala heroizm wszystkich walczących ze sobą wojowników, a szczególnie Śalji.
Po śmierci Śalji pozbawiona naczelnego dowódcy i nieliczna już armia Kaurawów pogrąża się w chaosie, stając się łatwym łupem dla wojowników Pandawów. Durjodhana próbują zachęcić żołnierzy swym przykładem i walczy dalej, popisując się odwagą i zdecydowaniem. Podobnie Śakuni na czele swej konnicy równie wytrwale kontynuuje walkę, mając ciągle nadzieję na wgraną. Jednakże w chaosie bitwy trzej wielcy wojownicy Kaurawów, Aśwatthaman, Kritawarman i Krypa tracą z oczu zarówno Durjodhanę, jak i Śakuniego i przestają ich ochraniać. Sahadewa po kilku nieudanych próbach ataku na Śakuniego zabija go i niszczy całkowicie jego konnicę, podczas gdy Bhima zabija wszystkich pozostających przy życiu synów króla Dhritarasztry za wyjątkiem Durjodhany.
Durjodhana pozostaje na polu bitewnym zupełnie sam, ranny i pozbawiony rydwanu. Nie wiedząc o tym, że Aśwatthaman, Krypa i Kritawarman ciągle żyją, decyduje się na ucieczkę z pola bitewnego. Dociera do jeziora Dwaipajana, gdzie ukrywa się w wodach, czyniąc sobie w nich kryjówkę dzięki swej mocy iluzji. Tam dostrzega go Sandżaja, który dostał się do niewoli, lecz został uwolniony dzięki interwencji Wjasy. Sandżaja informuje o kryjówce Durjodhany poszukujących go trzech ocalałych wojowników Kaurawów Aśwatthamana, Kritawarman i Krypę, ktorzy udali się do obozu Kaurawów, aby pomóc w opuszczeniu go królewskim żonom, które ostatecznie za zgodą Judhiszthiry powracają do Hastinapury pod opieką walczącego po stronie Pandawów Jujutsu, syna Dhritarasztry ze służącą.
Pandawowie przekonani, że wojna się nie skończyła, dopóki żyje Durjodhana, bezskutecznie poszukują go przez swych szpiegów. Tymczasem Aśwatthaman, Kritawarman i Krypa poznawszy jego kryjówkę, udają się nad jezioro Dwaipajana, aby poinformować go, że żyją i skłonić go do wyjścia z wód i kontynuowania walki. Ich rozmowę słyszą przechodzący obok myśliwi, którzy motywowani nagrodą donoszą Pandawom o tym, gdzie ukrywa się Durjodhana. Aśwatthaman, Kritawarman i Krypa, nie wiedząc, że Pandawowie znają już kryjówkę Durjodhany, słysząc zbliżające się wojska Pandawów, uciekają do lasu.
Pandawowie próbują skłonić Durjodhanę do opuszczenia kryjówki i podjęcia walki. Durjodhana zgadza się na to, ale pod warunkiem, że Pandawowie będą z nim walczyć w pojedynkę, zgodnie z zasadami uczciwej walki. Król Prawa gwarantuje mu to swym słowem, zezwalając na to, aby walczył z jednym z nich, którego sam wybierze i przy pomocy broni, którą sam wybierze. Zgadza się też na to, że wynik tego pojedynku zadecyduje o tym, do kogo będzie należało królestwo. Durjodhana wybiera Bhimę, z którym chce walczyć na maczugi.
Kryszna jest bardzo niezadowolony ze zgody Króla Prawa i gani go, mówiąc, że kierując się swą prawością i uzależniając losy królestwa od wyniku jednego pojedynku, postąpuje podobnie jak niegdyś, godząc się na grę w kości z oszustami i w ten sposób znalazł się znowu w wielkim niebezpieczeństwie. Durjodhana od dawna chce zabić Bhimę w walce na maczugi i jest zdolny do wygrania tego pojedynku, bo dzięki swym ćwiczeniom zdobył dużą zręczność w walce przy pomocy tej broni.
W momencie, gdy pojedynek Bhimy z Durjodhaną ma się rozpocząć, na polu bitewnym pojawia się starszy brat Kryszny, Balarama, który nie brał udziału w wojnie, udając się w tym czasie na pielgrzymkę do świętych brodów Saraswati, która przepływa również przez pola Kurukszetry. Opowieść 101 jest w pełni poświęcona opisowi brodów, które w swej pielgrzymce odwiedził Balarama. Balarama był nauczycielem zarówno Bhimy jak i Durjodhany i nauczał ich walki na maczugi. Po przybyciu nad jezioro Dwaipajana proponuje, aby przenieść się z pojedynkiem na teren świętego brodu Samantapanczaka, gdzie bohaterska śmierć otwiera drogę do nieba.
Wszyscy udają się więc w kierunku miejsca wskazanego przez Balaramę, gdzie rozpoczyna się pojedynek. Gdy w pewnym momencie Durjodhana zaczyna zdobywać przewagę, zaniepokojony tym Ardżuna pyta Krysznę, który z walczących ma według niego szansę na wygraną. Równie zaniepokojony Kryszna odpowiada, że Bhima nie zdoła pokonać Durjodhany w uczciwej walce. Przypomina jednakże Ardżunie o przysiędze Bhimy, że zmiażdży uda Durjodhany, sugerując, aby Ardżuna przypomniał Bhimie o jego przysiędze i w ten sposób skłonił go do zadania Durjodhanie śmiertelnego ciosu, który jest niezgodny z zasadami uczciwej walki.
Ardżuna, podążając za radą Kryszny, daje Bhimie znak, aby zrealizował swą przysięgę wbrew obietnicy Króla Prawa, że walka będzie zgodna z zasadami uczciwej walki. Bhima, wykorzystując manewr niespodziewającego się takiego ciosu Durjodhany, miażdży jego uda, i gdy Durjodhana śmiertelnie ranny leży na ziemi, nie mogąc pohamować swego gniewu, kopie go w głowę. Takie zachowanie nie podoba się Królowi Prawa, który poucza Bhimę, że Durjodhana jest królem i że Pandawowie są w tej chwili jego jedynymi krewnymi. Nie powinien więc tak się wobec niego zachowywać.
Nieprawy cios, którym Bhima pokonał Durjodhanę, wywołuje gniew Balaramy, który jest gotowy zabić Bhimę swoją sochą. Kryszna powstrzymuje jednak swego starszego brata, biorąc go w ramiona i argumentując, że Bhima swym nieuczciwym ciosem realizował swą przysięgę i że rodzaj śmierci, jaką zginie syn Dhritarasztry od dawna był mu wyznaczony, gdy mędrzec Maitreja rzucił na niego klątwę, że zginie od uderzenia maczugą w uda. Balarama nie uwalnia się jednak całkowicie od swego gniewu i ogłasza, że Durjodhana swą uczciwą walką zasłużył na chwałę, podczas gdy Bhima na zawsze pozostanie w pamięci jako nieuczciwy wojownik. Wychwala tez Durjodhanę jako wielkiego ofiarnika, który przygotował rytuał ofiarny, którym jest bitwa i doprowadził go do końca, składając w ofierze swe życie. Gdy Balarama opuszcza pole bitewne, Król Prawa i Kryszna wybaczają Bhimie jego nieuczciwy cios, biorąc pod uwagę to, że w ten sposób uciszył swój słuszny gniew i zrealizował przysięgę.
Pandawowie po pokonaniu Durjodhany udają się razem z Kryszną i Satjaki do obozu Kaurawów, aby zebrać łupy wojenne, podczas gdy wszyscy pozostali wracają do obozu Pandawów. Ardżuna na prośbę Kryszny opuszcza swój rydwan, który nagle rozpada się w proch. Kryszna wyjaśnia, że rydwan ten już dawno spłonął od uderzenia niebiańskich pocisków rzucanych przez Bhiszmę i Dronę, lecz obecność Kryszny nie pozwalała na to, aby się wcześniej rozpadł. Kryszna doradza równiez pięciu Pandawom i towarzyszącemu im Satjaki, aby nie wracali do swego obozu, lecz udali się zgodnie z tradycją do świętego brodu Oghawati i tam spędzili noc.
Śmierć Durjodhany oficjalnie zakańcza tę wojnę. Pandawowie jednakże zamiast cieszyć się wygraną, czują się przygnębieni. Podczas gdy Durjodhana, ginąc na polach Kurukszetry śmiercią herosa, zdobywa niebo, im przypada w udziale władanie królestwem ogołoconym z kasty wojowników i pamięć o nieuczciwościach popełnionych podczas tej wojny. Król Prawa obawia się również, że żona króla Dhritarasztry, Gandhari, która utraciła w tej wojnie wszystkich stu synów, powita ich swym przekleństwem, które ze względu na zgromadzone przez nią religijne zasługi może zniszczyć całą ziemię. Prosi więc Krysznę, aby udał się do pałacu króla Dhritarasztry i spróbował ułagodzić jej gniew, co Kryszna czyni. Szybko jednak powraca na pola Kurukszetry, rozpoznając zamiary Aśwatthamana, który w międzyczasie dowiaduje się od przypadkowych wędrowców o tym, że Durjodhana został śmiertelnie ranny i nie mogąc opanować swego gniewu, udaje się razem Kritawarmanem i Krypą na pole bitewne, gdzie leży Durjodhana i przysięga, że jeszcze dzisiejszej nocy zabije podczas snu wszystkich Pandawów i Pańcalów, łamiąc w ten sposób wszystkie zasady wojennego Prawa. Durjodhana legitymizuje jego przysięgę, namaszczając go na swego piątego naczelnego dowódcę i uprawniając go do działania w jego imieniu nawet po jego śmierci. W tym momencie zgroza tej wojny zdaje się osiągać apogeum.
| Synopses, Mahabharata: księga I księga II księga III księga IV księga V księga VI księga VII księga VIII księga IX księga X księga XI ks. XII, cz. 1 ks. XII, cz. 2 ks. XII, cz. 3 ks. XIII, cz. 1 ks. XIII, cz. 2 ks. XIV, ks. XV, ks. XVI, ks. XVII, ks. XVIII, |
First posted:
07 Oct 2010; last updated: 10 Jan 2023. |